رهنمودهاى حضرت امام «ره» و وعّاظ و خطبا مؤثّر افتاد و مراسم دهه محرم را تبديل به يك قيام گسترده در سر تا سر ايران عليه رژيم كرد. مراسم روز عاشورا در تهران با شعارهايى به طرفدارى از امام خمينى «ره» و عليه رژيم ديكتاتورى شاه به همايشى عظيم عليه رژيم حاكم بر ايران تبديل شد. [1]

وجود حضرت امام خمينى «ره» در قم، تب و تاب ديگرى را در اين شهر حكمفرما كرده بود. سرانجام ايشان در عصر عاشورا در ميان انبوه جمعيّت حاضر در مدرسه فيضيه كه بسيارى از آنها از شهرهاى ديگر ايران به قم آمده بودند، در پاسخ به اقدامات ضد اسلامى و سخنان توهين‌آميز شاه، سخنرانى بسيار مهمّ و تاريخى خود را ايراد فرمود. در اين سخنرانى شخص شاه، آمريكا و اسرائيل مورد حمله قرار گرفتند. ايشان در قسمتى از سخنان خود اينچنين فرمود:

... اينها با اساس كار دارند، با اساس اسلام و روحانيت مخالفند. [خطاب به شاه‌] بدبخت بيچاره! چهل و پنج سال از عمرت ميرود يك كمى تأمل كن ... كمى عبرت بگير، عبرت از پدرت بگير ... حقايق در كار است، مملكت ما، اسلام ما، درمعرض خطر است، آن چيزى كه در شرف تكوين است سخت ما را نگران و متأسف ساخته است ... [2]

دستگيرى امام «ره» و قيام پانزده خرداد

پس از اطلاع شاه از سخنان حضرت امام «ره» در حالى كه بشدت عصبانى شده بود شخصاً دستور دستگيرى ايشان را صادر كرد. در شب پانزدهم خرداد در حالى كه خانه حضرت امام (ره) تحت محاصره كامل مأمورين رژيم قرار گرفته بود، امام دستگير و فورى به تهران منتقل شد. پس از اطلاع مردم قم از همان اوايل صبح سيل جمعيت به طرف حرم مطهر حضرت معصومه (س) و به منازل بعضى از آيات عظام در حالى كه شعار «يامرگ ياخمينى» سرداده بودند سرازير شد. پس از مدتى مأمورين دولتى مردم را

[1] تارِیخ سِیاسِی معاصر اِیران، مدنِی، ج 1، ص 34.

[2] بررسِی تحلِیلِی از نهضت امام خمِینِی (ره)، روحانِی، ص 456 ـ 460.