خلاصه‌

مهمترين عامل سركوب مردم در دوران سلطنت محمدرضا پهلوى، ساواك بود. اين سازمان توسط امريكاييها پس از كودتاى 28 مرداد و در جهت تثبيت و تحكيم نفوذ خود در ايران به وجودآمد.

رؤساى ساواك به ترتيب عبارت بودند از بختيار، پاكروان، نصيرى و مقدم كه هر كدام در زمان خود مبارزين زيادى را شكنجه، اعدام و يا زندانى كردند. از جمله افرادى كه در زير شكنجه ساواك به شهادت رسيدند آيات عظام سعيدى و غفارى بودند. بعد از كودتاى 28 مرداد، شاه در جهت قبضه نمودن قدرت و خفه كردن هرگونه نداى مخالف با كمك ساواك و ديگر ايادى خود اقدام به برگزارى انتخابات فرمايشى كرد. اين جريان پس از سركوب موقتى قيام پانزده خرداد 1342 ه. ش به اوج خود رسيد، تا جايى كه در مجالس اين دوران موافق و مخالف حتّى به صورت ظاهرى نيز وجود نداشت.

يكى ديگر از اهرمهاى عوام فريب رژيم شاه در جهت تثبيت و تحكيم موجوديت خود، تشكيل احزاب بود تا از اين طريق نظام سياسى خود را دموكراتيك جلوه دهد. از جمله اين احزاب، حزب مليون و مردم بود؛ پس از مدتى شاه در جهت كنترل هر چه بيشتر اوضاع كليه احزاب را ملغى كرد و حزب فرمايشى رستاخيز را تشكيل داد. محمدرضا پهلوى در دوران سلطنت خود بارها قانون اساسى را كه حاصل نهضت مشروطه بود، در جهت تثبيت قدرت خود مورد دستبرد قرار داد؛ زيرا بر اساس قانون اساسى مشروطه، شاه مى‌بايست سلطنت كند نه حكومت. تغييرات ايجاد شده اين اصل قانون اساسى را كاملًا از بين برد.