وجود اين حايل باعث مى‌شد كه روسها نتوانند به هند دست يابند. انگليسى‌ها براى اينكه حايل مورد نظر از استحكام زيادى برخوردار باشد، همواره سعى داشتند به شيوه‌هاى گوناگون، نفوذ خود را در ايران افزايش دهند.

هدف استراتژيك روسها: با توجّه به موقعيت جغرافيايى روسيه و دسترسى نداشتن به آبهاى گرم دنيا، زمامداران روسى همواره درصدد دستيابى به اين آبها بودند. يكى از راههاى ممكن جهت تحقق اين هدف، خليج فارس بود. براى رسيدن به خليج فارس بايد از ايران مى‌گذشتند. به همين سبب روسها همواره از شيوه‌هاى گوناگون براى نفوذ در ايران، خليج فارس و در نهايت اقيانوس هند استفاده كرده‌اند. البتّه بديهى بود كه از اين طريق روسها مى‌توانستند به هدف ديگر خود، يعنى تسلّط بر هند، دست يابند. [1]

روشن است كه چنين سياستى نمى‌توانست مورد موافقت انگليسى‌ها قرار گيرد. اين دو استراتژى كاملًا متضادّ، باعث رقابت شديد روس و انگليس در ايران در طول دو قرن اخير بود. هر كدام از آنها با توجّه به اهداف و منافع خود سعى داشتند از طرق مختلف نفوذ بيشترى در ايران به دست آورند.

راههاى انتخابى جهت رسيدن به هدف‌

اين قدرتها براى نفوذ و در نتيجه تسلّط هر چه بيشتر در ايران از شگردهاى گوناگونى استفاده مى‌كردند كه در زير به آنها اشاره مى‌شود:

1- كسب امتيازات: يكى از راههاى بسيار مناسب جهت نفوذ در دربار و در نتيجه تسلّط بر ايران، گرفتن امتياز بود. هر كدام از دو طرف سعى بر گرفتن امتيازات بيشتر از ايران داشت تا بدين وسيله بتواند نقش مهمترى را در ايران ايفا كند. برخى از امتيازاتى كه انگلستان از ايران كسب كرد، عبارتند از: امتيازات لاتارى، رويتر، بانك شاهنشاهى ايران و انگليس، تنباكو، قرارداد 1919. همچنين بعضى از امتيازات گرفته شده از طرف روسها عبارتند از: بانك استقراضى، مرداب انزلى و ....

[1] غرب و شوروِی در اِیران، سِی سال رقابت، ژرژ لنچافسکِی، ترجمة حورا ِیاورِی، ص 16.