درس نهم: دوره اول حكومت رضا خان‌

يكى از مقاطع حسّاس تاريخ كشور ما دوره اقتدار رضا خان مى‌باشد. آنچه كه مهم است، اينكه با توجّه به پيچيدگيهاى اين دوره، هيچ كس قبل از مطالعه دقيق جزئيات وقايع، حوادث و مواضع نبايد به خود اجازه اظهار نظر و يا تجزيه و تحليل دهد.

دوران اقتدار رضا خان را مى‌توان به دو دوره تقسيم نمود. دوره اوّل از كودتاى سوّم اسفند 1299 تا تصاحب تخت سلطنت در 1304 ه. ش است. اين دوره در واقع زمينه‌ساز تصاحب تخت سلطنت توسط رضا خان بود. دوره دوّم كه از سال 1304 آغاز و در شهريور 1320 به پايان رسيد مربوط به دوران سلطنت رضا خان بود. در درس حاضر توضيحاتى پيرامون دو دوره مذكور ذكر خواهد شد.

اوضاع ايران‌

1- سياسى:

الف- توسعه نهضتهاى آزادى‌بخش در نقاط مختلف ايران.

ب- انتقاد شديد از قرارداد 1919 از جانب نيروهاى سياسى و مبارز ايران و مأيوس شدن انگلستان از تصويب آن در مجلس ايران.

ج- پيروزى بلشويكها در روسيه و ايجاد رابطه اين انقلاب با ايران.

عوامل فوق باعث شد كه انگلستان نتواند مانند گذشته از سياست تسلّط آشكار پيروى كند. از اين رو، درصدد يافتن راه جديدى برآمد. «هاس» مؤلّف آمريكايى مى‌نويسد: