همين كه روشن شد تصرف ايران و تبديل آن به يكى از اقمار انگلستان شدنى نيست، [انگليسيها] بر آن شدند كه با تحكيم ايران همچون دولتى مستقل به رهبرى حكومتى گوش به فرمان از منافع آنها بهتر دفاع شود. [1]

در پايان تابستان 1299 ش/ 1920 كابينه وثوق‌الدوله مجبور به استعفا شد و جاى او را مشيرالدوله گرفت. ولى بحران همچنان وجود داشت تا سرانجام در پاييز همان سال، كابينه سپهدار مأموريت يافت جنبش گيلان را مهار نمايد؛ امّا انگلستان از او هم مأيوس گرديد.

2- اجتماعى: مشيرالدوله موقعى روى كار آمد كه وضع كشور ايران بر اثر وقايع جنگ بين‌الملل اوّل پريشان و بى‌سامان بود. ياغيان و راهزنان در اطراف كشور علم طغيان برافراشته بودند، برخى از ايلات و عشاير علاوه بر اينكه ماليات نمى‌پرداختند، سر از اطاعت حكومت مركزى پيچيده، ضعف دولت تهران يا سقوط آن را آرزو مى‌كردند، وضع مالى كشور بسيار متزلزل و بطور كلّى وصول درآمد دولت مختل گشته بود، خزانه دولت تهى و حكومت مركزى ناتوان شده و پرداخت حقوق به مستخدمين دولت بگونه‌اى دچار تأخير مى‌شد كه اغلب چندين ماه طلبكار بودند.

3- نظامى: اوضاع ارتش وقت بى‌اندازه اسف انگيز بود. قواى نظامى آن زمان به ترتيب ذيل تشكيل مى‌شد.

1- يك تيپ قزّاق كه از زمان قبل از جنگ تحت نظر افسران روسيه تزارى اداره مى‌شد. اين افسران معمولًا در خدمت دولت ايران بودند و در اين زمان رياست ديويزيون را «استارو سلسكى» به عهده داشت.

2- عدّه‌اى ژاندارم كه در زمان شوستر آمريكايى مستشار مالى ايران و رئيس خزانه‌دارى كلّ، به منظور جمع‌آورى عوايد دولت، استخدام شده بودند. اين تشكيلات در سال 1329 ه. ق به وجود آمدند و بعدها هسته مركزى اداره ژاندارمرى را تشكيل داد. (هشت هزار و چهارصد نفر).

[1] براِی مطالعة اوضاع اقتصادِی و اجتماعِی اِیران در سالهاِی پس از کودتا رجوع کنِید به: تارِیخ معاصر اِیران و تأسِیس تا انقراض سلسلة قاجارِیه، پِیتر آورِی، ص 447 ـ 452، تهران، حِیدرِی، 1369.