خلاصه‌

جنگ احزاب بزرگترين جنگى بودكه مشركان به تحريك يهوديان آواره، عليه مسلمانان تدارك ديدند.

تعداد سپاه مشركان در اين نبرد ده هزار نفر بود كه تا حدودى همه مخالفان در آن شركت داشتند.

مسلمانان با پيشنهاد سلمان فارسى و تصويب رسول خدا (ص) اقدام به كندن خندق برگرد مدينه كردند. اين كار با نظارت مستقيم پيامبر خدا (ص) به پايان رسيد.

طول خندق تمام نقاط آسيب‌پذير مدينه را در برمى‌گرفت و ارتفاع و عرض آن به اندازه‌اى بود كه سواره يا پياده دشمن قادر نبود از آن بگذرد.

لشكرگاه اسلام در پشت خندق بگونه‌اى انتخاب شده بود كه اگر دشمن از خندق عبور مى‌كرد، دفاع براى مسلمانان آسان بود.

مسلمانان در طول مدت محاصره، شب و روز مشغول پاسدارى و ترميم نقاط آسيب‌پذير خندق بودند. اين در حالى بود كه سرماى شديد و گرسنگى نيز آزارشان مى‌داد.

رسول خدا (ص) براى كاهش فشار بر مسلمانان خواست با يك گروه از دشمن مصالحه كند، ولى مسلمانان نپذيرفتند.

مشركان، پيوسته دست به حمله مى‌زدند اما شكست مى‌خوردند. در يك نوبت موفق شدند از خندق بگذرند كه با كشته شدن پهلوان نامدارشان به دست حضرت على (ع) عقب نشينى كردند.

مهمترين علتهاى پيروزى مسلمانان، فرماندهى رسول خدا (ص)، دلاورى حضرت على (ع)، كندن خندق و ثبات و پايدارى رزمندگان اسلام بود.