3- حفر خندق: دفاع از شهر با كندن خندق در شبه جزيره عربستان سابقه نداشت.

اعراب با دژ و حصار آشنا بودند و شيوه مقابله و انهدام آن را نيز مى‌دانستند، اما از خندق و شيوه عبور از آن بى‌اطلاع بودند. اين پديده نوظهور، سپاه كفر را زمينگير كرد و قدرت مانور را از آنها گرفت. خندق به نوبه خود نياز به نگاهبان داشت و پاسداران اسلام اين مهم را بخوبى انجام دادند. آنان لحظه‌اى غفلت نكردند و تمام حركتهاى دشمن را زير نظر داشته، اقدامهايشان را خنثى مى‌ساختند.

4- ثبات و پايدارى رزمندگان اسلام: جنگ خندق، همزمان با فصل سرما و كمبود مواد غذايى در مدينه بود، رزمندگان لباس مناسب نداشتند، خوراكشان كافى نبود و راه رسيدن كمك از خارج نيز بسته بود. مجموعه اين عوامل شرايط دشوارى را فراهم ساخته بود ولى مسلمانان در برابر همه اين سختيها ثبات و پايدارى نشان داده تا پيروزى كامل ايستادگى كردند.