راه دين محمد (ص) بودند، عقايد مذهبى خويش را با دين اسلام هماهنگ نموده، قبول مسلمانى كردند.

جاذبه‌هاى دين اسلام‌

برخى نويسندگان سعى كرده‌اند اسلام آوردن ايرانيان را انقلابى درونى جلوه دهند و آن را تنها ناشى از نارضايتى مردم از فشار طبقاتى و تبعيضات نارواى اجتماعى و اقتصادى اشراف و مالكان به شمار آورند و چنين القاء كنند كه مردم ايران براى فرار از اين وضعيت رو به آيين اعراب نهاده‌اند. [1]

اين گروه با تأكيد بر عوامل ياد شده، جلوه‌هاى ارزشمند و جاذبه‌هاى دين اسلام را ناديده گرفته‌اند. قدر مسلّم آن است كه گسترش وسيع و همه جانبه اسلام معلول اعتقاد به حقانيت اين دين بود. مكتب اسلام مجموعه‌اى از قوانين و مقررات آسمانى است كه مردم سعادت خويش را در اجراى آن مى‌دانستند. عامه مردم ابتدا حقانيت دين اسلام را به طرق گوناگون كشف مى‌كردند و سپس آن را مى‌پذيرفتند. استاد مرتضى مطهرى در اين باره معتقد است:

حقيقت اين است كه علت تشيع ايرانيان و علت مسلمان شدنشان يك چيز است، ايرانى روح خود را با اسلام سازگار ديد و گم گشته خود را در اسلام يافت. مردم ايران كه طبعاً مردمى باهوش بودند و به علاوه سابقه فرهنگ و تمدن داشتند، بيش از هر ملت ديگرى نسبت به اسلام شيفتگى نشان دادند و به آن خدمت كردند. مردم‌ايران بيش از هر ملت ديگرى به روح و معناى اسلام توجه داشتند. [2]

برابرى و مساوات‌

عدالتخواهى و مساوات‌طلبى دين اسلام نقش بسيار مهمى در جذب مردم ايران به سوى اسلام داشت. [3] استاد مطهرى در اين زمينه چنين مى‌نگارد:

[1] . ر. ك: ناصرالدين شاه حسينى، «سهم شاهان پيش از اسلام در تمدن اسلامى»، بررسيهاى تاريخى، ش 36، 1350

[2] . مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 14 (خدمات متقابل اسلام و ايران)، ص 126

[3] . سيدجعفر شهيدى، پيشين، ص 121