4. اوضاع تعليم و تربيت عمومى ايران با ورود اسلام چه تغييراتى كرد؟

درس ششم: جهت‌بخشى الهى به تمدن ايرانى‌

بانگ دعوتى آسمانى كه از شبه جزيره عربستان برخاست در كم‌تر از يك قرن بخش وسيعى از دنياى آن روز را فرا گرفت. اسلام به عنوان يك دين و فرهنگ تأثيرگذار، كه از ابتداى ظهور، سرنوشت بسيارى از فرهنگها را تغيير داده بود، در ايران زمين نيز تأثيرى شگرف بر عناصر تشكيل دهنده تمدن اين سرزمين نهاد. البته اين تأثير يك جانبه نبود و مسلمانان نيز از فرهنگ و تمدن ايران متأثر گرديدند.

ايرانيان وارث فرهنگ و تمدن بسيار غنى و پر رونق بودند كه اسلام ميان اين ميراث گرانقدر و اصول و تعاليم ارزشمند اسلامى پيوندى خجسته برقرار نمود و بدين وسيله پويايى خاصى همراه رنگ و بوى الهى به تمدن كهن ايران زمين هديه كرد.

پيشينه تمدن ايران‌

هر چند ايران‌پس از فتح اسلامى در آستانه فروپاشى سياسى و اجتماعى قرار داشت، اما بر هيچ كس پوشيده نيست كه صرف نظر از مقطع مقارن با فتوح اسلامى، ايران از ديرباز مفتخر به برخوردارى از تمدنى باشكوه و درخشان بوده است. در واقع فاتحان مسلمان به سرزمينى دور از علم، فرهنگ و تمدن وارد نشدند. ايران مملكتى متمدن و ريشه‌دار، با فرهنگى اصيل و زبان و ادبياتى شايان توجه بود كه آوازه تمدن آن در اقصى نقاط عالم به گوش مى‌رسيد. [1]

از عوامل اساسى كه در شكل‌گيرى و رونق تمدن ايران باستان مؤثر و كارساز بود و استمرار

[1] . گوستاو لوبون، پيشين، ص 218؛ جرجى زيدان، تاريخ تمدن اسلام، ص 545