همدان، عضدالدوله ديلمى در شيراز و كتابخانه صاحب بن عباد در رى (كتابخانه بزرگ رى) اشاره كرد.

پس از حمله مغول بسيارى از كتابخانه‌ها، همانند مراكز علمى و آموزشى ديگر از بين رفت و تنها برخى از آنها احيا شدند. كتابخانه‌هايى مانند كتابخانه رصدخانه مراغه با بيش از چهار صد هزار جلد كتاب، كتابخانه ربع رشيدى، كتابخانه حوزه علمى سلطانيه، كتابخانه زنده پيل، مدرسه عضدى شيراز، خواجه ملك اصفهان و ... از مراكز علمى بودند كه در سده‌هاى بعد به همت ايرانيان تأسيس شدند و به عنوان منبعى گرانبها براى پويندگان علم و دانش ايفاى نقش كردند.

بيمارستانها

با توجه به سابقه درخشان ايرانيان در بناى بيمارستان مجهز جندى شاپور، بيمارستانهاى بسيارى بر همان اسلوب به دست ايرانيان هنرمند برپا گرديد. از جمله آنها بيمارستان برامكه در بغداد است كه رياست آن را ابن دهن بر عهده داشت. بيمارستان ديگر بيمارستان رشيد بود كه به دستور هارون الرشيد در سال 171 هجرى تأسيس شد و جبرئيل بن بختيشوع طبيب معروف ايرانى رياست آن را بر عهده داشت. بيمارستانهاى ديگرى نيز در رى و مرو و كرمان و اصفهان ايجا دشد. عضدالدوله ديلمى در بغداد «بيمارستان عضدى» را بنا نهاد كه نسبت به بيمارستانهاى قبل از حيث كيفيت، تجهيزات و پزشكان ماهر نمونه بود.

در سده‌هاى بعد بيمارستانهاى مجهز ديگرى در تبريز و همدان به همت رشيدالدين فضل‌اللَّه انديشمند و مورخ مشهور ايرانى تأسيس گرديد [1]. بيمارستان شهر تبريز در واقع يك شهرك فرهنگى بود و تأسيسات متعددى را شامل مى‌شد. 24 كاروانسرا، 1500 كارگاه، 3000 خانه شخصى داشته و تعداد پزشكان آن بيمارستان پنجاه نفر بوده است.

[1] . على اكبر ولايتى، پيشين، ج 1، ص 232