پس از رازى دانشمندانى مانند ابوالقاسم عراقى، عبداللَّه بن على كاشانى و ... در علم شيمى پيشرفتهايى داشتند ولى هيچ يك نتوانستند مانند رازى تحولى نوين در اين علم ايجاد نمايند.

علم رياضيات‌

انديشمندان مسلمان ايرانى در رياضيات نيز همانند علوم ديگر به مهارت رسيدند و صاحب نظر گشتند و با تغيير و تحول در اين علم آن را به اوج شكوفايى رساندند. نوآوريهاى ايرانيان در رياضيات هم اكنون نيز مورد استفاده متخصصان اين علم در دنياست و همگان به مهارت رياضيدانان مسلمان ايرانى معترفند.

دانشمندانى مانند ابوالوفاى بوزجانى، ابو سهل كوهى، ابوبكر محمد بن ابراهيم فزارى، حسن كرجى و على بن احمد خراسانى در راستاى علم رياضى زحمات بسيار كشيدند اما بايستى اذعان داشت تاريخ رونق و توسعه رياضيات در اسلام با محمد بن موسى خوارزمى (متوفى 835) آغاز مى‌شود. وى اهل خوارزم و بزرگترين رياضيدان دربار مأمون عباسى است. [1]

از خوارزمى چندين اثر در علم رياضى بر جاى مانده كه كتاب «الجبر و المقابله» مهمترين آنها بوده است و همين اثر نام او را جاودانه ساخت. اين كتاب، كه نخستين اثر در علم جبر مى‌باشد، به لاتين به نام الخوارزمى (ليبر الگوريسمى) معروف است [2] و به سبب اهميت فراوان آن تاكنون بارها به زبانهاى مختلف ترجمه گرديده است. [3]

حكيم عمر خيام نيشابورى، كه بيشتر براى رباعيات دلنشين و زيبايش شهرت دارد، در عرصه رياضيات نيز صاحب نظرى برجسته بود و تأليفات متعددى دارد. [4] در عصر او رياضيات در ايران و حتى جهان به اوج مى‌رسد. پيشرفتهاى خيام در علم جبر و مسائل‌

[1] . گوستاو لوبون، پيشين، ص 567

[2] . سيدحسين نصر، پيشين، ص 137

[3] . ديويد اسميت، تاريخ رياضيات، ص 174

[4] . همان