آفريقا مى‌گذشتند و به سودان مى‌رفتند؛ و بسيارى از بخشهاى آفريقا را نيز از همين طريق كشف كردند. [1]

بنابر گزارش مسيو سيديو، اعراب از سواحل آفريقا خود را به تنگه باب المندب رسانده و از آنجا به زنگبار و سپس به كاپ رفتند. در آنجا پراوا، منبسه و كلوه را- كه برادر پادشاه فارس بدانجا پناهنده شده بود- و نيز موزامبيك، سوفالا، ميلاند و مگادسكو را بنا كردند، جزاير مجاور اين سواحل را به تصرف درآوردند و بر بسيارى از مناطق جزيره ماداگاسكارا تسلط يافتند.

پيشرفت مسلمانان در آفريقاى مركزى نيز كم‌تر از سواحل آفريقا نبود. تسلط ايشان بر قسمتهاى ساحلى كار رفت و آمدشان را به همه نقاط مركزى آسان كرده بود. مسلمانان به كشور سومالى كه مردمى مهربان و ميهمان‌نواز داشت سفر كرده و از آنجا بر سوقطرى كه مركز مهم تجارى بود دست يافتند. نيز به كشور حبشه و سنار و كردفان كه هميشه با مصر روابط داشتند و در حقيقت كليد «دارفور» و «الوادى» بود رفتند و از طريق طرابلس غرب به فزّان رسيدند. كاروانهاى تجارى آنها كه از مغرب حركت مى‌كرد، صحراى ريگزار و خوفناك آفريقا را كه از اقيانوس اطلس تا رود نيل ادامه داشت، بدون هيچ ترس و واهمه‌اى طى مى‌كردند و خود را به سرزمين سودان مى‌رساندند. [2]

فعاليت:

غربيها معتقدند كه آفريقاى سياه را آنان كشف كرده‌اند. اين ادعا را چگونه تحليل مى‌كنيد؟

4- 5. اروپا

روابط بازرگانى ميان مسلمانان و اروپائيان از چند طريق انجام مى‌گرديد. يك گروه از مسلمانان كه با اروپا روابط تجارى برقرار كردند مسلمانان اندلس بودند كه پس از تصرف آن سرزمين در پاى كوههاى پيرنه متوقف گشتند، ولى براى امور تجارى از اين سو به آن سوى آن رشته كوه عظيم آمد و شد داشتند. ساكنان اندلس راه ديگرى نيز براى تجارت در اختيار داشتند و آن راه درياى مديترانه بود. آنان محصولات كشاورزى و صنعتى مانند پنبه، زعفران، كاغذ، پارچه حرير

[1] . تمدن اسلام و عرب، ص 690-94

[2] . همانجا