بخش يكم: كليات

فصل ِیکم: كلياتى درباره تمدن و تمدن اسلامى

«سرگذشت انسان از معبر تمدنها مى‌گذرد» و «تمدنها در طول تاريخ در شكل دادن به هويت بشر گسترده‌ترين نقش را داشته‌اند.» امروزه تمدن به سند تاريخىِ فرهنگ ملل تبديل گشته و نزد آنان از اهميتى ويژه برخوردار است؛ و كم‌تر ملّتى را مى‌توان يافت كه نسبت به مواريث خود تعصب نورزد؛ زيبايى، و قدمتش را به رخ ديگر ملل نكشد و براى حفظ و نگهدارى آنها مبالغى هنگفت هزينه نكند.

درس حاضر بر آن است تا كلياتى را درباره اين جنبه مهم از زندگى انسان بيان كند؛ و چون موضوع اصلى اين ماده درسى تمدن اسلامى است، علاوه بر معناكاوى مفهوم كلى تمدن، موضوعات زير را به بحث بگذارد:

- مفهوم تمدن اسلامى‌

- ويژگيهاى تمدن اسلامى‌

- مبانى تمدن اسلامى‌

1. تمدن در لغت و اصطلاح‌

فرهنگ‌نويسان براى واژه تمدن معانى زير را نوشته‌اند: «شهرنشينى»، «اساليب شهرنشينى گزيدن»، «به زىّ شهرنشينان درآمدن»، «فرهيختگى». اين معانى ناظر بر بيرون آمدن انسان از حالت بربريت و وحشى‌گرى يعنى نخستين شرط و مرحله تمدن است؛ [1] در حالى كه امروزه از

[1] . براى آگاهى بيشتر ر. ك. لغتنامۀ دهخدا، واژۀ «تمدن»