در ميان برجسته‌ترين آثار معمارى اسلامى در اسپانيا مى‌توان از مسجد جامع قرطبه و قصر الحمراء نام برد.

1- 1- 4. مسجد جامع قُرطُبه:

اين مسجد در سال 780 م به وسيله عبدالرحمن بنا گرديد؛ و مورخان اسلامى آن را كعبه مغرب ناميده و به آن احترام مى‌گذارند. جامع قرطبه يكى از بزرگ‌ترين بناهاى اسلامى اندلس به شمار مى‌رود. يك مورخ اروپايى آن را چنين توصيف كرده است: «عبدالرحمن اول اين مسجد را در اواخر قرن هشتم بنا نهاد و گمان غالب بر اين است كه مهندس و معمار اين مسجد خودش بوده و قصد داشته است كه بناى جديد را به طرح و نقشه مسجد دمشق اما وسيع‌تر و عظيم‌تر برآورد و به زينت و آراستگى معبد سليمان در بيت‌المقدس كه آن وقت به منتها درجه زيبايى معروف و دست تطاول روميان آن را برانداخته بود، به پايان آورد.» (1)

جامع مزبور به حق پس از اتمام، از حيث عظمت و آراستگى سرآمد همه معابد و ابنيه مذهبى مشرق زمين شناخته مى‌شد. مناره آن از سطح زمين چهل برابر قامت انسانِ ميانه بالا، بلندى داشته است. گنبد متناسب و زيباى مسجد بر بالاى ديوار و جرزهاى استوار پوشيده شده از چوبهاى گران‌قيمت منبّت تعبيه گشته و از اطراف محاط به شبستان وسيعى مى‌شود كه هزار و نود و پنج ستون مرمر رنگارنگ به رديفهاى يك در ميان فضاى شبستان بر پا و آن وسعت عظيم را از جهت طول به نوزده رديف با چشمه طاق عريض و از جهت عرض به 38 رديف با چشمه تنگ‌تر تقسيم كرده است. (2)

شگفت اينجاست كه پس از آن همه تخريب و ويرانى كه مسيحيان در حق اين مسجد روا داشته‌اند، هنوز هم تماشاى شبستان رفيع آن بينندگان را به حيرت وامى‌دارد. در حالى كه همه تزيينات مسجد به طور كامل از ميان برده شده، اما محراب آن به طرزى اعجازآميز همچنان باقى است.

---------------------

(1) . همان، ص 354

(2) . همان