2- 4. عدالت‌

دوّمين پايه تمدن اسلامى دادگرى است كه در جاى جاى قرآن كريم با دو تعبير قسط و عدل از آن سخن به ميان آمده است:

1. همه پيامبران الهى آمده‌اند تا دادگرى را در ميان مردم برپاى دارند:

(لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ.)

(حديد: 25)

ما پيامبران خدا را با نشانه‌ها و معجزات و دلايل بارز فرستاديم و به ايشان كتاب دين و معيار شناخت حق از باطل را عنايت فرموديم كه مردم را به روال رفتار عادلانه برانگيزانند. و ما آهن را ايجاد فرموديم كه هم وسيله ساختن سلاح براى جنگ است، هم سودمنديهاى ديگر براى مردم دارد. خداوند كسانى كه او و پيامبرانش را در راه استقرار دين يارى مى‌كنند معلوم و مشخص مى‌فرمايد. همانا خداوند، آن بى‌همتا، قدرتمند شكست‌ناپذير است.

2. در فضاى مسالمت‌آميز وجود اختلاف مذهبى مانع اجراى عدالت نيست:

(لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ.) (ممتحنه: 8)

خداوند شما را از نيكى كردن و رعايت عدالت نسبت به كسانى كه در امر دين با شما نجنگيده اند و شما را از خانه و ديارتان بيرون نرانده‌اند، نهى نمى‌كند؛ همانا خداوند مردم اهل انصاف و برپا دارندگان عدالت را دوست مى‌دارد.

3. دشمنى نيز نمى‌تواند مانع اجراى عدالت گردد:

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى‌ أَلَّا تَعْدِلُوا إِعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى‌ وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ.) (مائده: 8)

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! براى خداوند دربرپاداشتن عدالت و نظارت بر اجراى آن، قيام كنيد و براساس حق و عدالت گواهى دهيد. دشمنيهاى گروهى و قومى شما را به ترك عدالت نكشاند. عدالت پيشه باشيد كه آن نزديك‌ترين ركن به پرهيزگارى است. از كيفر الهى بترسيد، همانا خداوند به اعمال شما وقوف كامل دارد.