4. در هر حال داورى بايد بر پايه عدالت انجام گيرد:

(إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى‌ أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ سَمِيعاً بَصِيراً.) (نساء: 58)

خداوند به شما امر مى‌فرمايد كه امانات مردم را به صاحبان آنها برگردانيد و بين مردم براساس عدالت داورى كنيد؛ خداوند چه پندهاى گرانبهايى به شما مى‌دهد! و خداوند آن شنونده بيناست. [به قدرت علم واسعه صداها را مى‌شنود و امور را مى‌بيند.]

3- 4. آزادى عقل‌

يكى از مهم‌ترين هدفهاى ارسال پيامبران الهى، از جمله اسلام، آن است كه علاوه بر واداشتن مردم به نيكيها و بازداشتن آنان از بديها، بندهاى خرافه را از پايشان بگشايند:

(الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِندَهُمْ فِي التَّورَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ ....) (اعراف: 157)

آنهايى كه از پيامبر امى خداوند پيروى مى‌كنند، پيامبرى كه اوصاف و مشخصات او را در تورات و انجيل كه كتاب آنها و در اختيارشان است مى‌خوانند؛ [خواهند ديد كه‌] اين پيامبر، مردم را به عمل نيكو فرمان مى‌دهد و از بدى بازمى‌دارد، چيزهاى پاكيزه را بر آنها حلال و ناپاكها را بر آنها حرام اعلام مى‌كند و بارهاى سنگين قيود و تكاليف [خرافى گذشته‌] را از دوش آنها برمى‌دارد ....

فعاليت:

آيا شما مبانى تمدن اسلامى را در تمدن ايرانى- اسلامى جلوه‌گر مى‌بينيد؟ چگونه؟ در اين باره با همكلاسان به گفت‌وگو بنشينيد.

نتيجه‌گيرى‌

از مجموع آنچه گفته شد مى‌توان نتيجه گرفت كه جنبه‌هاى انسانى تمدن اسلامى، چنان پر رنگ بود كه توانست به عناصر پراكنده آن وحدت بخشد و عناصر غير خودى را نيز پذيرا گردد و در خود هضم كند. پر واضح است كه اگر مسلمانان تنگ نظرانه به اين بُعد از مذهب خود