مبنى بر اينكه اثرى علمى از زبان چينى به زبان عربى ترجمه شده باشد به دست نداريم. [1] علوم تمدنهاى باستانى بابل و مصر نيز به واسله علوم يونانى و يونانى‌مآبى به جهان اسلام انتقال يافت.

البته اين نكته را هم نبايد از ياد برد كه تبادل علمى در ميان خود تمدنهاى باستانى نيز حقيقتى است انكارناپذير.

1. علوم هندى‌

تمدن اسلامى از علوم هندى تأثيرى چشمگير پذيرفته و گواه آن ترجمه‌هاى فراوانى است كه از نوشته‌هاى هندى به زبان فارسى و عربى موجود است. محمد بن موسى خوارزمى نخستين رياضيدان اسلامى- كه تاريخ اين علم در ميان مسلمانان با او آغاز مى‌شود، به هند سفر كرد و دستاورد سفر وى، انتقال اعداد هندى به جهان اسلامى بود. «از طريق تأليف رياضى وى، اين ارقام به باختر زمين راه يافت و به نام ارقام «عربى» شناخته شد.» [2]

ديگر از نشانه‌هاى تأثير علوم هندى بر علوم اسلامى، آثار ابوريحان است. وى در خدمت سلطان محمود غزنوى به هند سفر كرد و دستاورد آن را در اثرى به نام «تحقيق ما للهند» به رشته تحرير درآورد. اين كتاب بهترين گزارش درباره هندوستان و مذهب هندوان و علوم و رسوم هندوستان در قرون وسطى است. [3]

[1] . ر. ك. علوم اسلامى و نقش آن در تحولات علمى جهان، ص 54-55. آن طور كه از نوشته‌هاى آلدوميه‌لى برمى‌آيد، به طور كلى علوم چينى تاريخى واقعى ندارند. اومى‌نويسد: «... هرچند تحليلگران بى‌شمار سلسله‌هاى گوناگون در آثار خود جاى وسيعى را به تاريخ دانشمندان و تئوريها و اكتشافات آنها تخصيص داده‌اند و توجه بسيارى را به ذكر تواريخ لازم و حتى غير لازم معمول داشته‌اند، با اين وجود ما تاريخى واقعى به نام تاريخ علوم چينى، دست كم به معنايى كه ما اروپائيان از اين واژه درك مى‌كنيم، در اختيار نداريم. تنها تلاشهاى جسته و گريخته‌اى ديده مى‌شود كه جنبۀ نظريه‌اى كلى دارد.» (ص 55). نيز در اين باره ر. ك. علم و تمدن در اسلام، ص 28

[2] . ر. ك. علوم اسلامى و نقش آن در تحول علمى جهان، ص 56؛ علم و تمدن در اسلام، ص 41. گفتار خانم دكتر زيگريد هونكه نيز در اين باره شنيدنى است: «نه تنها ما (آلمانها)، بلكه تمام ملل متمدن امروز از همان اعدادى استفاده مى‌كنند كه زمانى مسلمانان به ما ياد دادند. بدون اين اعداد، وجود بليت، اتيكت قيمت، دفتر تلفن و اخبار بورس غير قابل تصور مى‌بود. بدون آنها ساختمان عظيم علوم رياضى، فيزيك، ستاره‌شناسى و بقيه علوم غير ممكن بوده و هواپيماى مافوق صوت، موشكها، ماهواره‌ها و فيزيك اتمى نمى‌توانست پا به عرصۀ وجود بگذارد. (فرهنگ اسلام در اروپا، زيگريد هونكه، ص 102)

[3] . علم و تمدن در اسلام، ص 46. نيز ر. ك. تاريخ علم، دامپى‌ير، ترجمۀ عبدالحسين آذرنگ، ص 99