- روبرت آوچستر [1] (اواسط قرن دهم): ترجمه جبر خوارزمى وى نقطه عطفى در علوم مسيحى به شمار مى‌رود.

- افلاطون تِيووُلى [2] و ژرار كِرِمونى [3]: اين دو ايتاليايى بودند ولى به دليل زندگى دراز مدت در اسپانيا، اسپانيولى شده بودند. ارزش و آثار اين دو از همه كسانى كه قبل و بعد از اينان آمده‌اند ارجح است. افلاطون تيوولى مترجم نسخه عربى كتاب الاربعه بطلميوس و نيز الجبر ابراهيم برحياست.

ژرار كرمونى بحق مشهورترين مترجمى بوده كه آثار عربى را به لاتين برگردانده است.

ترجمه المجسطى از عربى به لاتين بخش كوچكى از آثار وى بوده است. آثار گسترده ژرار اين گمان را تقويت مى‌كند كه وى رهبر مترجمانى بوده كه در طليطله با حمايت و كمك حكومت كار مى‌كرده‌اند.

- آلفرد دوساراشل [4]: وى برخى از آثار ابن سينا را از عربى به لاتين برگردانده است.

- ابن عزرا، يوسف قمحى و خانواده ابن طبون: اينان كسانى بوده‌اند كه متون عربى را به عبرى ترجمه مى‌كردند. [5]

نتيجه‌گيرى‌

در تبادل علمىِ ميان تمدنى، تلاشى بود از نوع علمى، سخت و پيگير، آميخته به احترام و بزرگداشتى دوسويه، بى‌هيچ نشانى از تعصب قومى و كوچك‌ترين توجهى به رنگ و نژاد.

روزگارى پرچم دانش به دست يونانيان، هنديان، مصريان، بابليان و ايرانيان بود. سپس اين رسالت به تمدن درخشان اسلامى سپرده شد و آنگاه نوبت به اروپاييان رسيد. گرچه اينان به جاى آنكه دانش را در خدمت رفاه انسان و ارتقاى سطح اخلاق و معنويتش به كار گيرند، چنان جهتى به آن بخشيده‌اند كه نوع بشر در معرض نابودى قرار گرفته و هر روز بر ويرانى محيط زيست،

[1] 1.retsehcfOtreboR

[2] 2.ylovuTotalP

[3] 3.ynomerKrare G

[4] 4.lehsarosedderflA

[5] . علوم اسلامى و نقش آن در تحولات علمى جهان، ص 507-529