انتخاب خليفه از بين خودشان، كار خود را شروع كنند ...

همان‌گونه كه على (ع) از مكتب انسان‌ساز نبى اكرم (ص) آموخته بود، آن چيزى كه بيشتر از هر چيز ديگرى برايش اهمّيت داشت، حفظ كيان اسلام و ايجاد وحدت بين امّت اسلام بود كه رسول خدا (ص) زندگى و عمر شريفش را صرف آن نموده بود.

امام (ع) همان‌گونه كه در مدت خلافت اولى و دومى براى حفظ اسلام سكوتى تلخ‌اختيار كرده بود. در اينجا نيز براى وحدت امّت اسلام در اين شورا شركت مى‌كند و در هر فراز و نشيبى با آنها همراهى مى‌كند، اگر نه، مقام و منزلت والاى على كجا و شأن آنان كجا!

نكته بسيار مهم كه به عنوان يك واقعيت تاريخى انكارناپذير در بسيارى از كتاب‌هاى سيره و تاريخ آمده است و ابن ابى‌الحديد آن را در شرح خود آورده است، اين است كه آنها دراين شورا از على (ع) خواستند، امر خلافت را قبول كند به شرط اينكه هم به كتاب خدا و سنت رسول خدا (ص) عمل كند و هم شيوه شيخين را در امور خود ملاك عمل قرار بدهد، امّا على (ع) كه در تمام شؤون زندگى براساس قرآن و سنت پيامبر (ص) عمل مى‌كرد و هر رأى ديگرى را كه مخالف آندو مى‌ديد، زير پا مى‌گذاشت. اين پيشنهاد را قبول نكرد و از بزرگترين حق مسلّم خويش بخاطر همين صداقت و راستى محروم ماند.

وگرنه على (ع) مى‌توانست براى مصلحت پيشنهاد را بپذيرد امّا در عمل آنچه خلاف قرآن و سنت است كنار بگذارد. ولى چنين نكرد و براى پايبندى به اعتقاد راسخش از خلافت ظاهرى منع شد و دگر بار سكوتى جانكاه و تلخ امّا سازنده و منطقى را پيش گرفت. اگر على مى‌خواست دست به شمشير ببرد و در مقابل اين جريان قيام كند، برايش خيلى راحت بود و اگر در اين راه خود و فرزندانش به شهادت مى‌رسيدند، به آرزوى قلبى خود رسيده بود زيرا او عاشق شهادت بود. عشق او به شهادت از علاقه كودك به پستان مادر بيشتر بود. به يقين صبر و سكوت على (ع) در برابر اين جريان براى خودش خيلى سخت‌تر و طاقت‌فرساتر از شهادت بود. امّا آنچه براى على (ع) مهم‌بود، حفظ اسلام و هدايت امّت بود. واو در مدت اين 23 يا 24 سال، بارها از عملكرد آنها انتقاد مى‌كرد، آنها را راهنمايى مى‌فرمود و در هر فرصت مناسبى در دفاع از حقانيت و