درس سيزدهم:

نقش علما در عصر انتظار

پيش از ورود به بحث لازم است قلمرو موضوع مشخّص شود. منظور از علما در اين عنوان، عالمان دينى يعنى فقها هستند و منظور از پاسدارى، اعمّ از احيا، حفظ، نشر و گسترش معارف دينى و ستيز در برابر تجاوزگران به حريم دين است. مراد از دين نيز مجموعه معارف و اعتقادات، اخلاقيّات و امور تربيتى و احكام و مسائل عملى است كه از آن به قوانين و مقرّرات موضوعه يا به اصطلاح فقها «فقه» تعبير مى‌شود.

بستر بحث از نظر زمانى، عصر انتظار يعنى از زمان غيبت صغرى (260 هجرى قمرى) است، چون عصر قبل از غيبت صغرى، عصر حضور ائمّه (ع) است و در عصر حضور گر چه فقها و عالمان دينى بودند، ليكن به علّت حضور امامان (ع) تحت‌الشّعاع قرار داشتند؛ بدين معنا كه مرجعيّت آنان در صورت دسترسى نداشتن مردم به ائمّه (ع) بوده است و مردم در حدّ امكان سعى مى‌كردند به منبع و مرجع اصلى مراجعه كنند. خود فقها نيز مشكلات و مسائل خود را تا حدّ مقدور با آن بزرگواران در ميان مى‌گذاشتند.

جايگاه عالمان دينى

عالمان دينى به لحاظ دانشى كه مى‌اندوزند و نيز به سبب رابطه ولايى با پيشوايان معصوم و رسالت و مسؤوليّت خطير پاسدارى، آگاهى‌بخشى و تربيتى كه دارند در شريعت از رتبت و جايگاه بلندى برخوردارند كه از دو منظر بدان اشاره مى‌شود.