كتاب‌هاى فراوان ديگرى پيرامون مجاهدت‌هاى عالمان دينى و نهضت‌هاى شيعى همچون سيد جمال الدين اسدآبادى، نهضت تنباكو، جنبش مشروطيّت، انقلاب عراق و بيرون راندن انگليسى‌ها از آن كشور، مبارزات علماى ايران با رضا خان، ملّى شدن صنعت نفت، مبارزات شيخ محمد خيابانى و بالاخره انقلاب اسلامى ايران به رهبرى امام خمينى و ياران روحانى شهيد آن گرامى، نوشته شده كه تا اندازه‌اى كوشش‌هاى علماى شيعه در راه آزادى ملّت‌ها و تحقق آرمان‌هاى الهى را روشن كرده است.

در هر نهضت و انقلاب الهى و مردمى، علماى اسلام اوّلين كسانى بوده‌اندكه بر تارك جبينشان، خون و شهادت، نقش بسته است. كدام انقلاب مردمى- اسلامى را سراغ كنيم كه در آن، حوزه و روحانيّت، پيش كسوت شهادت نبوده‌اند و بر بالاى دار نرفته‌اند و اجساد مطهّرشان بر سنگفرش‌هاى حوادث خونين به شهادت نايستاده است؟

در 15 خرداد و در حوادث قبل و بعد از پيروزى، شهداى اوّلين، از كدام قشر بوده‌اند؟ خدا را سپاس مى‌گذاريم كه از ديوارهاى فيضيّه گرفته تا سلّول‌هاى مخوف و انفرادى رژيم شاه و از كوچه و خيابان تا مسجد و محراب امامت جمعه و جماعات و از دفاتر كار و محلّ خدمت تا خطوط مقدّم جبهه‌ها و ميادين مين، خون پاك شهداى حوزه و روحانيّت، افق فقاهت را گلگون كرده است. [1]

مجتهدان بزرگى چون سيد محمّد مجاهد، فرزند صاحب رياض و ملّا احمد نراقى در جبهه جنگ عليه دولت اشغالگر روس، آيةاللّه محمدتقى شيرازى، معروف به ميرزاى دوّم، آيةاللّه كاشانى، سيد محمّد سعيد حبوبى و آيةاللّه حكيم در جبهه نبرد عليه انگليس تجاوز كار، شركت جسته‌اند، همچنين افرادى مانند آيةاللّه سيد ابوالحسن اصفهانى، آيةاللّه ميرزاى نائينى و مرحوم شهرستانى از عراق به ايران تبعيد شده و شخصيّت‌هايى مانند آيةاللّه سيد محمّدتقى خوانسارى به اسارت و زندان رفته‌اند. [2]

[1] - صحيفۀ نور، ج 21، ص 89

[2] - سيماى فرزانگان، ج 3، ص 473