اسلامى پرداخت و مايه علمى و جذابيت حوزه تدريسش به قدرى بود كه تعداد شاگردان درس او از مرز هزار نفر گذشت كه صدها تن از مجتهدان و صاحبان فتوا در بين آنان ديده مى‌شد. [1]

آيةاللّه خراسانى علاوه بر قدرت علمى، داراى روحى مهذب و اخلاقى نيكو بود و بسيار ساده زندگى مى‌كرد، در خانه‌اش هميشه به روى مستمندان باز بود و بخشندگى و بلندنظرى خاصى داشت. [2] وى سرانجام پس از عمرى تلاش و مجاهده در راه اسلام، در تاريخ سه‌شنبه بيستم ذيحجة 1329 ه. ق. مطابق با 25 آذر 1290 ه. ش در نجف اشرف دار دنيا را وداع گفت. [3]

موقعيت زمانى آيةاللّه خراسانى‌

آخوند خراسانى ره در زمانى وارد صحنه مبارزه شد كه اوضاع سياسى، اقتصادى و اجتماعى ايران بسيار نابسامان بود و در حالى كه كشورهاى غربى با آهنگى قابل ملاحظه، مدارج ترقى و تعالى را طى مى‌كردند، ايران در منجلاب بى‌سوادى و فقر و فاقه و ظلم و ستم مى‌سوخت و نه تنها دولتمردان به فكر اصلاحات نبودند بلكه سعى مى‌كردند همچنان مردم را در ظلمت جهل و عقب‌ماندگى نگاه دارند. و هر صداى اصلاح طلبانه‌اى را در گلو خفه كنند. [4]

خوشگذرانى‌هاى شاهان‌قاجار و درباريان فاسد، ثروتهاى مملكت را بر باد داده و كشور مجبور به استقراض از دول بيگانه شده بود و ظلم و ستم و هرج و مرج و ناامنى هر روز عرصه را بر مردم تنگ‌تر مى‌ساخت، نفوذ دولتهاى بيگانه روزبه‌روز بيشتر مى‌شد و دو دولت روس و انگليس نه فقط به امتيازات گوناگون نائل مى‌شدند بلكه در امور داخلى ايران هم، مداخله مى‌كردند. وزيران و صاحب‌منصبان عاليرتبه دولت نيز با موافقت و

[1] - ريحانة‌الادب، ج 1، ص 41.

[2] - مرگى در نور، ص 377-378.

[3] - ريحانة‌الادب، ج 1، ص 42.

[4] - تاريخ انقلاب مشروطيت ايران، دكتر مهدى ملك زاده، ج 1-2-3، ص 100-102، چاپ سوم، انتشارات علمى.