گمرك جنوب و گرفتن ماليات از مردم «فارس» تأمين كند، مرحوم آخوند (ره) به همراهى چند تن از علماى نجف، تلگرافى به دولت انگلستان مخابره كرد و مقاومت علما و مردم مسلمان ايران را جهت حفظ استقلال كشور يادآورى نمود و از آن دولت خواست، از همدست شدن با دولت روس و تعقيب سياستهاى مشابه، دست بردارد. [1]

آيةاللّه آخوند خراسانى در ادامه مبارزه خود جهت دفع تجاوز روسها تلگرافى نيز به امپراتور روسيه مخابره كرد و ضمن بيان پاره‌اى از فجايع نيروهاى روسى در ايران و هتك حرمت ملّت مسلمان، از او خواست تا نيروهاى روسى را از ايران خارج و در امور اين كشور مداخله نكند و تهديد كرد كه در غير اين صورت روحانيت اسلام به تكليف خود عمل خواهد كرد. [2] او همچنين تلگرافى خطاب به تمام دولتهاى متمدن وقت مخابره كرد و صداى مظلوميت ملت ايران و فجايع روس و انگليس را به گوش آنان رساند. [3]

مقام علمى و اخلاقى آيةاللّه ميرزا حسين نائينى (ره)

آيت‌اللّه نائينى در سال 1235 ه. ش در شهر نائين به دنيا آمد. و پس از طى مراحل ابتدايى تحصيل به اصفهان رفت و حدود هفت سال، در حوزه علميه آنجا به تحصيل علوم دينى پرداخت. سپس راهى عراق شد و در حوزه درس ميرزاى شيرازى بزرگ، شركت كرد، آيةاللّه نائينى يكى از مشاوران خصوصى آيت‌اللّه آخوند خراسانى بود و پس از فوت وى رياست علمى حوزه نجف را برعهده گرفت. [4]

آيةاللّه حاج ميرزا حسين نائينى نسبت به مبانى فقهى و اصولى احاطه زيادى داشت و به دليل اطلاعات وسيعش در رشته‌هاى فلسفه، عرفان و ادبيات، از موقعيت ممتازى برخوردار بود. او در عين اشتغال به امور علمى، توجه خاصى به تهذيب نفس و آراستن‌

[1] - مرگى در نور، ص 250-251.

[2] - همان، ص 260.

[3] - همان، ص 262.

[4] - اعيان الشيعة، ج 6، ص 54.