خلاصه‌

آيت‌اللّه شيخ عبدالكريم حائرى در سال 1276 ه. ق. در يكى از توابع يزد به دنيا آمد. تحصيلات خود را در يزد، نجف و سامرا گذراند و در شهر كربلا به تدريس مشغول گشت. در اثناء جنگ جهانى اوّل به ايران آمد و در حوزه علميه «اراك» به نشر علم پرداخت.

در سفر زيارتى كه به قم داشت پيشنهاد ماندن در قم و تأسيس حوزه، به ايشان داده شد. نامبرده با آن موافقت و جلسات درس و بحث را از اراك به قم منتقل كرد.

آيت‌اللّه حائرى فقيهى بزرگ و سياستمدار بود. تقواى زيادى داشت و به ديگران احترام مى‌گذارد، شاگردان زيادى تربيت كرد و كتابهايى در زمينه فقه و اصول به رشته تحرير درآورد. با تأسيس حوزه علميه، توطئه‌هاى ضداسلامى بيگانگان را خنثى و زمينه را براى انقلاب اسلامى فراهم ساخت.

نامبرده خدمات فرهنگى عمرانى متعددى به جامعه كرد و از مستمندان دستگيرى مى‌نمود. وى در مقابل سياست‌هاى رضاخان به شدت ايستاد و ارزشهاى دينى را از دستبرد بيگانگان حفظ كرد و سرانجام در سال 1355 به ملكوت اعلا پيوست.

آية اللّه بروجردى در سال 1292 ه. ق، در بروجرد متولد گشت. پس از گذراندن تحصيلات علمى در زادگاه خود و اصفهان، به نجف هجرت كرد و جزء شاگردان مبرز «آخوند خراسانى» قرار گرفت. در سال 1328 به «بروجرد» بازگشت و به تدريس خارج فقه و اصول مشغول شد.

بر اثر عارضه كسالت به تهران منتقل و پس از بازگشت، قرار شد در قم بماند. ورود نامبرده به قم، تحولى در اين حوزه ايجاد كرد. و پس از فوت «آيةاللّه قمى» يگانه مرجع شيعه شد. وى مجتهدى پركار بود. روش فقهى خاص داشت، خوش‌برخورد و مهربان بود و به مشكلات اجتماعى مسلمانان، فكر مى‌كرد. در مقابل سياستهاى رضاخان از اسلام دفاع كرد، و در راه حفظ وحدت و شناساندن مذهب شيعه به اهل سنت، تأسيس مدارس علمى و حمايت از دستورهاى قرآن و معرفى آن به ملل جهان، تلاشهاى زيادى كرد. سرانجام در تاريخ 1340 ه. ش. دار دنيا را وداع گفت.