شيخ صدوق عالمى جليل و حافظ احاديث بوده و نسبت به رجال (علم شناخت راويان حديث) بصيرت داشته و به نقد و بررسى اخبار ائمّه اطهار عليهم‌السلام پرداخته است و در ميان بزرگان قم (كه به فقه و حديث مشهور بوده‌اند) كسى مانند او ديده نشده و او داراى نزديك به سيصد تأليف (در زمينه‌هاى فقه، حديث، عقائد و ...) مى‌باشد. [1]

علامه محمد تقى مجلسى درباره او فرموده است: ... بلكه جميع اصحاب اماميه شيخ صدوق را توثيق كرده‌اند زيرا اخبار كتاب او را صحيح تلقى كرده‌اند و او (از نظر مقام علمى و اجتماعى) ركنى از اركان دين به شمار مى‌آيد. [2]

خدمات فرهنگى اجتماعى شيخ صدوق‌

الف- تلاش در جهت حفظ و گسترش حديث‌

در ميان فقهاى شيعه، بعضى رحله حديثى داشته‌اند به اين معنى كه براى جمع‌آورى حديث مسافرتها مى‌كرده و از افراد موثقى كه احاديثى از پيامبر (ص) و جانشينان آن حضرت در نزدشان بوده، احاديث را با سلسله سندش دريافت مى‌نموده‌اند.

شيخ صدوق يكى از اين علماى بزرگ است كه در راستاى حفظ آثار اهل بيت عليهم‌السلام به شهرهاى رى، بغداد، نيشابور، مرورود، سمرقند، مزغانه، بلخ، ايلاق و ...

مسافرت كرد و از اساتيد و مشايخ علم و دانش، در اين شهرها بهره‌هاى علمى فراوانى برد و احاديثى را كه در نزد حديث‌دانان موثق بود، جمع‌آورى نمود. [3]

ب- پاسدارى از فقه و اعتقادات شيعى‌

شيخ صدوق پاسدار اسلام و مكتب تشيع بود. او هنگامى كه در خراسان احساس كرد مردم نسبت به امر غيبت امام معصوم عليه‌السلام، دچار سردرگمى هستند و از راه حق منحرف شده‌اند، در صدد برآمد آنها را راهنمايى كند و در اين راه تلاشها و كوششهاى فراوانى كرد. او در اين رابطه حضرت مهدى عليه‌السلام را در خواب ديد و

[1] - تنقيح المقال، ج 3، ص 154.

[2] - روضات الجنات، ج 6، ص 132.

[3] - اعيان الشيعة، ج 10، ص 24.