درس چهاردهم

سنت‌هاى تاريخى [1]

خداوند همچنانكه جهان طبيعت را بر پايه هدايت تكوينى اداره مى‌كند جامعه و تاريخ بشرى را نيز با ضوابط خاصّى تدبير مى‌كند كه با الهام از قرآن، از آنها به سنتهاى اجتماعى و تاريخى تعبير مى‌شود.

معناى سنت‌

«سنت» از نظر لغت به معناى راه و رسم، روش و رفتار و شيوه‌اى است كه استمرار داشته باشد. [1]بدين مناسبت «گفتار»، «تأييد» و «عمل» معصومين عليهم السلام، سنت ناميده مى‌شود. اين كلمه در قرآن در هفده مورد به كار رفته و اكثر آنها در خصوص نزول عذاب بر اقوام مجرم، باطل‌گرا و كافر است، ولى از آن نظر كه هيچ‌يك از افعال الهى عبث و بى‌حساب نيست؛ بلكه همه آنها از حكمت او سرچشمه مى‌گيرد، مى‌توان مفهوم آن را تعميم داد و گفت سنتهاى تاريخى عبارتند از:

«ضوابطى‌كه در افعال خداوند وجود دارد و روشهايى‌كه او امور عالم را بر پايه آنها اداره مى‌كند.» [2]

نقش سنت‌ها در بينش انسانها

توجّه به جريان سنّتهاى الهى، بيدار كننده و حركت آفرين است و انسان را بر اعمال خير و پرهيز از انديشه‌ها و عملهاى نادرست بر مى‌انگيزد. از اين رو حضرت على عليه السلام‌

[1] - ر. ك: مفردات راغب، ص 251.

[2] - جامعه و تاريخ از ديدگاه قرآن، محمد تقى مصباح، ص 425.