خلاصه‌

ماركسيسم ماهيّت تاريخ را مادى وبرخاسته از روابط و شيوه توليد مى‌داند بدليل اصالت ماده و امور مادّى و تقدم آنها بر روح و پديده‌هاى روانى و بدليل تقدم نيازهاى مادى و اقتصادى انسان بر نيازهاى معنوى او. پس اخلاق، هنر، فكر و فلسفه و علم و معرفت تابع وضعيّت اقتصادى و كار و توليد است و از خود اصالتى ندارند و بطور مستقل نقشى در ساختن جامعه و تاريخ ندارند.

نظريه «ماديت تاريخ» يك فرضيّه ثاست و يك اصل علمى نيست و در عمل نيز نقض شده است به‌عنوان مثال: بسا جوامعى كه ابزار توليد آنها بسيار سطحى و ابتدايى بود ولى علم و اخلاق و معنويت در سطح بالايى داشته‌اند؛ بنابراين مبانى و پايه‌هاى اساسى اين نظريه مردود است.

روح وجود استقلالى دارد و انديشه و نيازهاى معنوى مقدم بر كار و نيازهاى مادى است.

از نظر اسلام، تاريخ ماهيّت انسانى دارد و ابعاد معنوى انسان همانند علم، حريت، اخلاق و عقيده و ... سرنوشت جوامع بشرى را تعيين مى‌كند وامور مادى تنها جنبه ابزارى دارد و بس.

پرسش‌

1- ماديت تاريخ چيست؟

2- مادّى بودن تاريخ بر چه اصولى استوار است؟

3- به چه دليل مادّيّت تاريخ مردود است؟

4- نظر اسلام درباره ماهيّت تاريخ و جامعه چيست؟