امام عليه السلام دوباره در جمع مردم برخاست و فرمود:

«بندگان خدا! چرا هر وقت فرمان مى‌دهم به زمين مى‌چسبيد؟ مگر به جاى آخرت به زندگى دنيا دل خوش كرده‌ايد و به جاى عزّت به ذلّت و زبونى تن داده‌ايد!؟ چرا وقتى به جهاد دعوتتان مى‌كنم چشمانتان مى‌گردد؟ گويى به حال مرگ هستيد. انگار كه دلهاتان آشفته است كه نمى‌فهميد و چشمانتان بسته است كه نمى‌بينيد. آفرين بر شما كه به هنگام فراغت شيران بيشه‌ايد، ولى وقتى به جنگ فراخوانده مى‌شويد روبهان گريزان را مى‌مانيد! من به شما اعتماد ندارم.» [1]

نصب مالك به استاندارى مصر

«مالك اشتر» يكى از سران با نفوذ و فرماندهان قدرتمند اميرمؤمنان عليه السلام و از ياران آن حضرت بود. وى پس از قتل عثمان، نخستين كسى بود كه با اميرمؤمنان عليه السلام بيعت كرد و با ناراحتى گفت:

«آيا پس از سه نفر باز هم حاضر نيستى زمام امر را به دست‌گيرى؟» [2]

روز بعد در حضور مردمى كه براى بيعت به مسجد آمده بودند، گفت:

«اين وصىّ پيامبران، وارث علم انبياء، كسى كه آزمايشش بزرگ بوده، كتاب خدا به ايمان او و رسول خدا به بهشت رضوان شهادت داده‌اند. كسى كه فضائلش به مرحله كمال رسيده است و در سابقه نيك و دانشش، گذشتگان و آيندگان شك نكرده و نخواهند كرد. بپاخيزيد و با وى بيعت كنيد!» [3]

و پس از آن در تمام صحنه‌ها با دلاورى بى‌نظير خود در كنار اميرمؤمنان عليه السلام حضور داشت. نفوذ و تأثير سياسى او را نيز مى‌توان از فرمانى كه امام عليه السلام هنگام نصب او به حكومت مصر نوشت و نيز از نامه‌هاى آن حضرت خطاب به او و مراكزى كه فرمانروايى آنجا را بر عهده گرفت، به دست آورد. [4]

پس از جنگ صفّين و جريان حَكَميّت بر اثر ضعف تدريجى و تشتّتى كه در سپاه عراق پديد آمد مردم- به ويژه در نقاط دور دست- كم كم نشاط خود را در پايدارى و جنگ با

[1] - كامل ابن اثير، ج3، ص 349، تاريخ طبرى، ج5، ص 90، الامامة و السياسة، ج1، ص 129، و الغارات، ج1، ص 35

[2] - الامامة و السياسة، ج1، ص 47

[3] -تاريخ يعقوبى، ج2، ص 179

[4] - مالك، پيش از عهده دارى استاندارى مصر، والى موصل، نَصيبين، دارا، سِنْجار، آمِدْ، هيْت و عانات بوده است (شرح نهج البلاغه، ناصر مكارم، ج3، ص 455.