اميرمؤمنان عليه السلام با مشاهده اوضاع، رو به آسمان كرد وگفت: اى خداى دادگر؛ تو گواه باش. سپس به ياران خود فرمود: صبر كنيد تا حجّت بر دشمن تمام شود. جنازه ديگرى آوردند. امام عليه السلام همان سخنان را تكرار كرد. تا آنكه عَبْدُاللّهِ بْنِ‌بُدَيْل صحابى رسول خدا صلى الله عليه و آله جنازه فرزندش را مقابل امام عليه السلام گذارد و عرض كرد: اى اميرمؤمنان! تا كى صبر كنيم، و دشمن همچنان جوانان ما را بكشد؟ [1]

اميرمؤمنان عليه السلام در مّدت سه روز، تمام سعى خود را براى جلوگيرى از جنگ و خونريزى به كار برد ولى متأسفانه نتيجه‌اى نگرفت و خود را در مقابل عمل انجام شده‌اى يافت. از اين رو، زره رسول خدا صلى الله عليه و آله را بر تن كرد، عِمامه بر سر نهاد، ذوالفقار، به كمر بست و بر استر رسول خدا صلى الله عليه و آله سوار شد. و پرچم را به دست محمدبن حنفيّه داد [2] و از سپاهيان خودكه تعدادشان بيست هزار نفر مى‌شد، سان ديد. طلحه و زبير از لشكريانشان كه بالغ بر سى هزار تن مى‌شدند سان ديدند و دو لشكر آماده نبرد شدند.

دستورالعمل به سربازان‌

اميرمؤمنان عليه السلام پيش از يورش بر دشمن نكاتى رابه سربازان خود گوشزد كرد و فرمود:

«پس از شكست دشمن، مجروحانى كه توان مبارزه ندارند و همچنين اسيران را نكشيد، فراريان را تعقيب نكنيد و عورتى را برهنه نكنيد و كشتگان را «مُثْلَه» ننماييد، پرده درى نكنيد و به اموالشان نزديك نشويد، مگر آنچه را كه در ميدان نبرد، همچون سلاح، اسب، و يا غلام و كنيز، به چنگ آوريد» [3]

آخرين تلاش براى متفرّق كردن دشمن‌

دو سپاه در برابر هم صف آرايى كردند. اميرمؤمنان عليه السلام پيش از شروع جنگ موفّق شد با روبه رو شدن با «زبير» و گفتن چند جمله، تأثيرى عميق در افكار او بجاى بگذارد و از اين طريق تشكل سران را از هم بپاشد. امام عليه السلام ضمن سخنان خود با «زبير» حديثى از رسول‌

[1] - الجمل، ص182، تاريخ يعقوبى، ج2، ص182 و شرح ابن ابى‌الحديد، ج9، ص111. در تاريخ يعقوبى و شرح ابن ابى‌الحديد، مقتول، برادر عبداللّٰه ذكر شده است

[2] -شرح ابن ابى الحديد، ج9، ص111

[3] -مروج الذهب ج2، ص262 و الجمل، ص182