آن‌ حضرت را بر آن داشت تا براى تأمين امنيّت داخلى و حلّ مشكلات اجتماعى و اقتصادى و ايجاد وحدت و انسجام بيشتر و تقويت بنيه دفاعى شهر، در نخستين سال هجرت دست به دو اقدام بزند:

الف- پيمان برادرى‌

رسول خدا (ص) در يك مجمع عمومى رو به مسلمانان كرد و فرمود: «تَآخَوا فِى اللَّهِ اخَويْنِ اخَوَيْنِ» در راه خدا دو تا دو تا با يكديگر برادر شويد. سپس دست هر يك از مسلمانان مهاجر را در دست يكى انصارى نظير و همتاى وى گذاشت و فرمود فلانى تو برادر فلانى هستى.

كار مآخاة و برادرى به پايان رسيد ولى براى حضرت على (ع) برادرى تعيين نشد. آن حضرت عرض كرد:

«اى رسول خدا! ميان همه يارانت پيوند برادرى برقرار ساختى ولى امر مرا ترك كرد؟»

رسول خدا (ص) در جواب فرمود:

«تو را براى خودم گذاشتم، تو برادر من هستى و من برادر تو. هر كس به تو چيزى گفت، بگو من بنده خدا و برادر پيامبر او هستم. پس از تو جز دروغگو كسى چنين ادعاى نمى‌كند. سوگند به آن خدايى كه مرا به حق برانگيخته است، جريان برادرى تو را به تأخير نينداختم مگر بدين منظور كه تو را برادر خود كنم. تو نسبت به من همان منزلتى را دارى كه هارون نسبت به موسى داشت جز آنكه پيامبرى پس از من نيست. تو برادر و وارث من هستى.»

پيمان برادرى بر دو پايه اساسى استوار بود: حقّ، و همكارى و هميارى با