آرايش نظامى‌

رسول خدا (ص) روز شنبه هفتم شوال، سال سوم هجرى قمرى، مطابق ششم فروردين سال چهارم هجرى شمسى، نماز صبح را در احد بجاى آورد و به صف آرائى سپاه پرداخت. كوه احد را در پشت سر و مدينه را در پيش رو قرار داد. پس از آنكه سپاه را كاملًا مرتب نمود، سخنرانى كرد و فرمود: «سپاس و پاداش براى كسى است كه وظيفه خود را در نهايت شكيبائى، جديت و يقين انجام دهد. زيرا جهاد كارى سخت دشوار است و ناراحتى‌هاى بسيار دارد و كسانى كه در آن شكيبا بمانند كم اند، مگر كسانى كه خدا آنان را هدايت و تقويت كند. خدا يار كسى است كه او را فرمان برد شيطان يار كسى است كه از او پيروى كند.

پيش از هر چيز در جهاد، استقامت داشته باشيد و بدينوسيله سعادتهائى را كه خدا به آن وعده داده است، براى خود فراهم كنيد. اختلاف و كشمكش و سست كردن اراده همديگر را كنار بگذاريد كه مايه حقارت و ناتوانى است.»

پيامبر «عَبْدُاللَّه بْنِ جُبَير» را با پنجاه نفر تيرانداز به حراست از شكاف كوه «عَيْنَيْن» گماشت و براى حفظ اين تنگه استراتژيكى سفارش كرد: «چه ما پيروز شويم و چه شكست بخوريم شما همين جا بمانيد و سواران دشمن را با تيراندازى از ما دفع كنيد كه از پشت سر بر ما هجوم نياورند. اگر كشته شديم ما را يارى نكنيد و اگر پيروز شديم و غنيمت برديم باز با ما همراهى نكنيد. موضع خودتان را محكم نگهداريد تا به شما دستور دهم.» [1]

دشمن صفوف خود را منظم مى‌كند

«ابُوسُفْيان» نيز سپاه خود را منظم كرد. پياده نظام زره پوش را در وسط، گروهى سواره نظام به فرماندهى «خالِدِبْنِ وَليد» در سمت راست، و دسته ديگرى به فرماندهى‌

[1] . مغازى واقدى، ج 1، ص 220-224