زنان و پيران را نكشيد

رسول خدا (ص) در گرماگرم نبرد از كنار نعش زنى گذشت. به او گفتند: اين زنى است كه خالِد بْنِ وَليد او را كشته است!

پيامبر (ص) به يكى از مجاهدان دستور داد كه خود را به خالِد برساند و بگويد:

«رسول خدا ترا از كشتن زن و پيرمرد سالخورده بر حذر مى‌دارد.» [1]

پيامبر (ص) چند قدم جلوتر، نعش زن ديگرى را ديد. پرسيد: چه كسى او را كشته است؟ مردى پيش آمد كه: «من او را كشتم. اى رسول خدا! او را بر ترك خويش نشانده بودم. خواست مرا بكشد، من هم او را كشتم.» پيامبر (ص) فرمود تا او را به خاك بسپارند. [2]

رسول خدا (ص) پس از فرار دشمن، فرمان داد تا غنائم، تحت نظارت «بُدَيْل وَرْقاء» در محل «جِعِرّانه» گردآورى شود. و واحدهايى از لشكر به تعقيب مشركين كه به «نَخْله» و «اوطاس» گريخته بودند، بپردازند.

نيروهاى تعقيب كننده پس از شكست كامل دشمن، به مركز سپاه اسلام بازگشتند.

ارزيابى عوامل شكست مسلمين در آغاز نبرد

1- مهمترين عامل شكست و فرار مسلمين در آغاز نبرد، غرور و تكيه بر انبوه نفرات و تجهيزات نظامى و در نتيجه خودبينى و غفلت از امدادهاى غيبى بود. چنانچه خداوند در قرآن مى‌فرمايد: «خداوند در مكانهاى زيادى به شما كمك كرد. از جمله در نبرد حُنَيْن، هنگامى كه زيادى نفرات شما را به شگفت آورد. امّا كمترين فايده‌اى به شما نداد و زمين با همه وسعتش بر شما تنگ آمد. پس گريزان و روى گردان شديد. سپس خدا آرامش خود را بر پيامبر (ص) و بر مؤمنان فرو فرستاد. و سپاهيانى فرستاد كه شما

[1] . سيره ابن هشام، ج 4، ص 100 و مغازى واقدى، ج 3، ص 912

[2] . مغازى واقدى، ج 3، ص 912