... مقدمه‌

آيين مقدس اسلام، آخرين و جامع‌ترين آيين آسمانى است كه رسالت رشد و تعالى انسان و تأمين سعادت دينى و دنيوى او را برعهده دارد. براى دستيابى به اين هدف، علاوه بر دستورها و برنامه‌هاى مشخص، اسوه‌هايى را ارائه داده است كه گفتار و كردارشان براى ديگران، حجّت و الگو است.

وجود مبارك رسول اكرم صلى الله عليه و آله و جانشينان معصوم او، آموزگاران و راهبران كاروان بشريّت به‌سوى كمال و ازرش‌هاى متعالى انسانى هستند كه با گفتار و كردارشان در شرايط مختلف سياسى و فرهنگى جامعه اسلامى، همواره هدايتگر انسان‌ها بوده‌اند.

وجود الگوهاى تداوم‌بخش رسالت محمّدى صلى الله عليه و آله، علاوه بر منظر اعتقادى، از منظر تاريخى نيز، براى تداوم مكتب اسلام و تكميل معارف آن در تمامى صحنه‌هاى رويارويى حق و باطل، امرى ضرورى و اجتناب‌ناپذير است.

امامان معصوم عليهم السلام هر كدام با شرايط و موقعيّت سياسى، اجتماعى و فرهنگى خاصى روبه‌رو بودند؛ از اين رو، متناسب با آن شرايط، اتخاذ موضع مى‌كردند. يكى براى حفظ مصالح اسلام و وحدت مسلمانان، براى مدتى از زمامدارى كناره گرفت و زمانى كه زمينه فراهم شد به قدرت بازگشت. ديگرى صلح كرد و سومى جنگيد. يكى با دعا و نيايش به اسلام، حياتى دوباره بخشيد و ديگرى با تأسيس دانشگاه بزرگ علوم و معارف اسلامى و تربيت جمع انبوهى از افراد مستعدّ، به گسترش معارف اسلامى پرداخت، يكى بيشتر عمر خود را تحت نظر دستگاه جور يا در زندان سپرى كرد و ديگرى ناگزير تا مرحله ولايتعهدى به چنين دستگاهى نزديك شد و ... بدين‌سان، در شرايط مختلف، مشعل هدايت را به طور عينى پيشاروى رهروان حق، برافروختند و آنان را به بهره‌گيرى از اين چراغ فروزنده و حركت در پرتو آن، دعوت كردند.

در اين نگرش، مقطع تاريخى 250 ساله دوران امامت به‌عنوان يك مجموعه كلّى به‌