هم پيوسته ديده مى‌شود كه هر بخش آن، مكمّل بخش قبلى است. اختلاف روش‌ها و سياست‌ها در اين مجموعه واحد، ناشى از اختلاف شرايط و اوضاع اجتماعى، سياسى و فرهنگى مى‌باشد كه هر امامى با آن مواجه بوده است، نه اختلاف در ديدگاهها و اهداف.

نوشته حاضر در برگيرنده تاريخ سياسى همه امامان معصوم و حضرت زهرا عليهم السلام است. در اين خصوص يادآورى چند نكته ضرورى است.

1- روش مورخان اسلامى در گذشته چنين بوده كه در مقام تدوين و ترسيم تاريخ اسلام عصر امامت، حكّام و زمامداران اموى و عباسى و زندگانى سراسر ظلم و جنايت آنان را محور قرار داده، حوادث مهم ديگر تاريخى، حتى زندگى پيشوايان معصوم عليهم السلام و مبارزات آنان را در حاشيه مطرح مى‌كردند. ولى ما در اين سلسله درس‌ها، پيشوايان معصوم عليهم السلام و زندگانى آنان را محور قرار داده، آن مقدار از زندگى و اقدامات خلفا و ديگر چهره‌هاى مؤثر در تاريخ را كه به‌گونه‌اى به زندگى سياسى ائمه عليهم السلام مربوط مى‌شد، مورد تجزيه و تحليل قرار داده‌ايم.

2- هر چند هدف اصلى ما در اين دوره آموزشى، تجزيه و تحليل تاريخ سياسى اسلام و بيان مبارزات و موضع‌گيرى‌هاى ائمّه عليهم السلام در برابر حاكمان ستمگر معاصر خود و ديگر جريانات سياسى است، نه شرح حال نويسى و وقايع‌نگارى؛ ليكن در زندگى هر يك از امامان عليهم السلام اشاره‌اى به بعضى فضايل و مكارم اخلاقى آن اسوه‌هاى تقوا و فضيلت شده است تا سرمشقى سازنده و درسى آموزنده براى پيروان آنان بويژه پاسداران عزيز انقلاب باشد.

3- برغم آن كه سعى بر اين بوده كه محتواى كتاب در حدّ دو واحد آموزشى باشد در پاره‌اى موارد به خاطر پيوستگى مطالب به همديگر، مطلب، بيشتر از حجم مورد نظر درآمده است كه در اين صورت، استاد محترم مى‌تواند بعضى مطالب را به‌عنوان مطالعه آزاد قرار دهد.

در پايان از حجج اسلام آقايان على رفيعى كه زحمت تدوين و تأليف كتاب را برعهده داشته، حسينى شاهرودى، استاد راهنما، سيد عبدالفتاح نواب، ناظر نهايى و برادر محمد نصيرى ويراستار محترم سپاسگزارى مى‌شود.

معاونت متون آموزشى و كمك آموزشى‌

گروه علوم انسانى‌