زمينه‌هاى اخلاقى و رفتارى، الگو و اسوه حَسَنه براى امت قرار داده است. محمد بن طلحه شافعى مى‌گويد:

با آن كه ميدان ابراز كرامات و فضائل براى حضرت جواد عليه السلام فراهم نبود و مدت زندگى وى در اين جهان دوام نيافت، خداوند آن گرامى را به مناقب و فضائلى اختصاص داد كه در اوج عظمت قرار دارد و انوارش در آسمان فضيلت پرتو افكنده، براى انسان‌هاى بينا و بصير آشكار است. [1]

امام جواد عليه السلام انس خاصى با عبادت داشت. شب‌ها را به تهجّد و نيايش و روزها را به روزه سپرى مى‌كرد و در جود و سخاوت در مرتبه‌اى قرار داشت كه به «جواد الائمّه» ملقّب گشت. حضرت با آن كه مدتى در مركز خلافت و در كاخ مأمون زندگى مى‌كرد و خليفه مى‌كوشيد او را به سوى تجمل‌گرايى و جلوه‌هاى مادى بكشاند؛ ولى ايشان به هيچ وجه به دنيا دل نبست و فريفته مظاهر مادى زندگى شاهانه نگشت.

امامت‌

پيشواى نهم علاوه بر برخوردارى از كمالات معنوى و برترى علمى كه هر كدام دليل روشنى بر امامت آن حضرت و جانشينى وى از پدر بزرگوارش مى‌باشد و نيز علاوه بر بيانات و تصريحاتى كه از سوى رسول خدا صلى الله عليه و آله در امر امامت آن حضرت شده، بارها و به مناسبت‌هاى گوناگون از سوى پيشواى هشتم به‌عنوان پيشواى پس از آن حضرت به شيعيان معرفى گرديده است. صفوان بن يحيى مى‌گويد:

به امام رضا عليه السلام عرض كردم: ... چنانچه براى شما پيشامدى رخ دهد امر امامت به چه كسى واگذار مى‌شود؟

امام به فرزندش ابو جعفر- كه نزدش ايستاده بود- اشاره كرد.

گفتم: فدايت شوم! همين پسر سه ساله!؟

فرمود: چه مانعى دارد؟ عيسى عليه السلام سه ساله بود كه حجّت خدا شد. [2]

[1] کشف الغمه، ج 3، ص 133.

[2] کافِی، ج 1، ص 258، حدِیث 10. شِیخ مفِید و طبرسِی حدِیث ِیاد شده را از کلِینِی نقل کرده‌اند ولِی در پاِیان