شيعيان و در رأس آنان حضرت جواد عليه السلام را با جدّيّت و آزمندى بيشتر دنبال كند.

او پس از استقرار در بغداد به سال 204 هجرى متوجه امام جواد عليه السلام شد. در نخستين اقدام، امام را به پايتخت احضار كرد. [1] هدف مأمون از اين اقدام- علاوه بر تحت نظر قرار دادن امام و كنترل آن حضرت ونيز قطع روابط وى با شيعيان- عبارت بود از:

1- با جذب حضرت به دستگاه پرزرق و برق خلافت، امام را از انديشه مبارزه عليه حكومت خود بازدارد و در افكار عمومى، مواضع فكرى تشيّع و امامت شيعه را زير سؤال ببرد.

2- با فراخوانى امام به مركز خلافت و تظاهر به دوستى و تكريم آن حضرت مى‌كوشيد حسن نيّت خود را نسبت به اهل بيت عليهم السلام و برائت ذمّه خويش را از خون امام رضا عليه السلام براى توده‌هاى مردم به اثبات رساند.

3- با اين اقدام، مى‌خواست بر درستى سياست خود نسبت به بيت امامت تأكيد ورزد و به همگان بفهماند كه اگر تدبير او درست و دستگاه خلافت او اسلامى و مشروع نبود دو تن از امامان شيعه به چنين دستگاهى نزديك نمى‌شدند.

مأمون در دومين اقدام با گردآورى دانشمندان از فرقه‌هاى مختلف و ترتيب مجالس بحث و مناظره با امام مى‌كوشيد هر چند در يك مسأله آن حضرت را محكوم ساخته ناتوانى علمى وى و بى‌بهره بودن او را از دانش خدادادى ويژه رهبران الهى به رخش بكشد و آن را دستاويزى براى ابطال اصل ادعايش قرار دهد.

وى با آن كه از اعمال اين روش در دوران امام رضا عليه السلام سودى نبرده بود و مى‌دانست امام جواد نيز از همان نسل است، در دوران آن حضرت نيز اين تجربه تلخ را تكرار كرد.

شايد خردسالى امام، محرك و مشوق او در دست يازيدن به اين اقدام بوده است.

مأمون در اين اقدام نقش واسطه را ايفا مى‌كرد؛ يعنى از يك سو ديگران را تحريك و تشويق مى‌كرد تا امام را مورد پرسش‌هاى گوناگون قرار دهند؛ از سوى ديگر با بيان برترى‌هاى علمى امام به اطمينان پيروزى آن حضرت بر حريفان تظاهر مى‌كرد تا از پيامدهاى‌

[1] الحِیاة السِیاسِیّة للامام الجواد علِیه السلام، ص 65.