بازگشت و به آنان دستور داد در خانه امام باشند و اخبار و مسائل آنجا را گزارش كنند.

وى چند نفر ديگر را نيز به‌عنوان پزشك مأمور كرد كه روزى دوبار به امام سربزنند و چون خبر رسيد حال امام رو به وخامت است، دستور داد پزشكان نيز تمام وقت ملازم خانه امام باشند. او در اقدام ديگر از قاضى القضاة خواست ده نفر از نيروهاى مورد اعتماد خود را بر ا مام بگمارد و آنان شبانه روز در منزل حضرت باشند. [1]

دستگاه خلافت از اين اقدامات، دو هدف مهمّ داشت: نخست تحت نظر داشتن اوضاع داخلى منزل امام و كسب اطلاع از جانشين آن حضرت و دستگيرى وى. و ديگر، سرپوش گذاشتن روى جنايتى كه نسبت به آن گرامى مرتكب شده و او را مسموم كرده بود.

محدثان و مورخان بزرگ شيعه مثل شيخ صدوق [2] و كفعمى [3] بر مسموميّت پيشواى يازدهم توسط معتمد تصريح كرده‌اند. علامه طبرسى مى‌نويسد: بيشتر اصحاب ما بر اين عقيده‌اند كه امام عسكرى عليه السلام مسموم شده است. [4]

با پخش خبر رحلت امام عسكرى عليه السلام در سامرّا، اين شهر يكپارچه غرق در ماتم شد. مردم، بازار و مغازه‌ها را تعطيل كردند و در حالى كه بر سر و سينه مى‌زدند براى شركت در مراسم تشييع جنازه امام، راهى منزل آن حضرت شدند. [5] پس از آن كه پيكر مطهر امام غسل داده شد، فرزندش حضرت مهدى (عج) بر آن حضرت نماز گزارد. [6] نماز ديگرى نيز با حضور جمعيّت، توسط ابو عيسى بن متوكل، برادر خليفه بر جنازه امام خوانده و در كنار پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد. [7]

[1] کمال الدِین و تمام النعمة، ج 1، ص 42؛ بحار الانوار، ج 50، ص 327.

[2] اعتقادات صدوق، ص 122.

[3] المصباح، ص 523 در ضمن جدول.

[4] اعلام الورِی، ص 367.

[5] الفصول المهمّة، ص 289.

[6] ر.ک. کمال الدِین و تمام النعمة، ج 2، ص 475؛ بحار الانوار، ج 50، ص 332.

[7] بحار الانوار، ج 50، ص 328.