را به‌عنوان وارث او قلمداد كردند و همين مسأله نقش مهمّى در مصون ماندن حضرت از تعقيب و تعرض جاسوسان داشت. [1]

لقب‌هاى پيشواى دوازدهم عبارت است از: حجّت، قائم، مهدى، خلف صالح و صاحب‌الزّمان. [2] علّت ملقب شدن امام به مهدى و قائم در بيان امام صادق عليه السلام چنين آمده است: «از اين جهت مهدى گفته مى‌شود كه انسان‌ها را به هر امر پوشيده‌اى هدايت مى‌كند؛ و از آن جهت قائم گفته مى‌شود كه پس از آن كه يادش از خاطره‌ها محو مى‌شود، قيام مى‌كند». [3]

از ميان لقب‌هاى امام زمان (عج) لقب قائم از آن جهت كه بيانگر دولت عدالت گستر آن حضرت است، نزد امامان و فقهاى شيعه و حتى عموم شيعيان از عظمت و احترام خاصى برخوردار است؛ چندان كه وقتى امام را با اين لقب ياد مى‌كردند، قيام كرده، دست روى سر خود مى‌گذاشتند و براى فرج آن بزرگوار دعا مى‌كردند. امام رضا عليه السلام در مجلسى در خراسان به هنگام بردن لقب قائم از جاى برخاست و دو دست خود بر سر نهاد و عرضه داشت: «اللّهم عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ سَهِّلْ مَخْرَجَهُ». [4]

از امام صادق عليه السلام درباره علّت قيام به هنگام ذكر لقب قائم پرسيده شد. فرمود:

چون براى او غيبتى طولانى خواهد بود و به خاطر لطف زيادى كه به دوستانش دارد، به هر كس كه او را با اين لقب- كه بيانگر دولت او و ابراز تأسّف از غربت اوست- ياد كند، عنايت ويژه‌اى خواهد داشت. و شايسته است كه بنده فروتن در برابر سرورش كه به او نظر لطف دارد، به هنگام بردن نام او قيام كند و از خدا تعجيل‌

[1] در اِینجا اِین سؤال مطرح است که آِیا ممنوعِیت ذکر نام امام اختصاص به آن دوران تا آغاز غِیبت کبرِی داشت، ِیا اِین زمان را هم دربر مِی‌گِیرد؟ از رواِیات براِی هر دو شق مِی‌توان شاهد آورد؛ بر همِین اساس، هر دو احتمال در مِیان فقهاِی شِیعه طرفدار دارد. شاِید جمع بِین دو دسته رواِیات به اِین باشد که بگوِیِیم: در آن دوران حرام بوده، ولِی در اِین زمان، کراهت دارد (براِی آگاهِی بِیشتر از رواِیات و نِیز نظر فقها رجوع کنِید به بحار الانوار، ج 51، ص 32؛ مرآة العقول، ج 4، ص 16).

[2] اعلام الورِی، ص 418.

[3] بحار الانوار، ج 51، ص 30.

[4] الزام الناصب، ج 1، ص 271.