يازدهم هجرى يعنى 75 يا 95 روز پس از رحلت رسول اكرم صلى الله عليه و آله به شهادت رسيد.

امير مؤمنان عليه السلام طبق وصيّت زهرا عليها السلام شبانه و با حضور تعداد اندكى از ياران، همسرش را غسل داد و كفن كرد و در يكى از سه جا؛ روضه مطهره رسول اللّه صلى الله عليه و آله، خانه خودش يا بقيع به خاك سپرد.

امام على عليه السلام و حاكمان عصر خود

حضرت على عليه السلام در اين مرحله از زندگى خود تا آنجا كه مصالح اسلام و امّت اسلامى اقتضا مى‌كرد در زمينه‌هاى فرهنگى و سياسى و محورهاى ديگرى كه به آن حضرت رجوع مى‌شد، با دستگاه خلافت همكارى مى‌كرد. تاريخ، موارد زيادى از همكارى آن حضرت با دولتمردان معاصر خود را ثبت كرده است.

اين همكارى و گره‌گشايى از كار خلفا به قدرى چشمگير بود كه آنان به‌ناچار به بزرگوارى، دانش فراوان و خدمات ارزنده آن حضرت در حق دستگاه خلافت اعتراف مى‌كردند؛ چنانكه خليفه دوّم مكرر مى‌گفت: «لَوْلا عَلِىٌّ لَهَلَكَ عُمَرُ» [1]

: اگر على نبود عمر هلاك شده بود.

البته همكارى امام عليه السلام با خلفا هيچ‌گاه به مفهوم تأييد اصل نظام حاكم و سياستهاى كلّى آن نبوده است؛ از اين رو امام عليه السلام در كنار اين همكارى‌ها، انتقادها و رهنمودهاى سازنده هم داشته است. آنجا كه تصميم‌گيرى و سياستگذارى خليفه يا ديگر دست‌اندركاران، برخلاف مصالح عمومى امّت اسلامى بود، امير مؤمنان عليه السلام ساكت نمى‌نشست و موضوع را به خليفه گوشزد مى‌كرد، ضمن آنكه راه و روش درست و صواب را نيز ارائه مى‌داد.

به عنوان نمونه يكى از لغزش‌ها و نقطه‌ضعف‌هاى عثمان از نظر امير مؤمنان عليه السلام، جذب افراد منحرف و بدسابقه به دستگاه خلافت و دادن پست و موقعيّت به آنان بود.

او مروان بن حكم را- كه وى و پدرش نفرين شده رسول خدا صلى الله عليه و آله بودند و آن حضرت‌

[1] ر.ک: بحار الانوار، ج 40، ص 149؛ الغدِیر، ج 4، ص 64 و 66 و ج 6، ص 81، 93، 94، 106 و 113 و ج 7، ص 151 و ج 8، ص 189 و ج 3، ص 97 و شرح نهج البلاغه، ابن ابِی الحدِید، ج 1، ص 18، و ج 12، ص 179 و 205.