از آنجا كه در يك جمله كوتاه و گويا، امامت به معنى «رياست همه جانبه الهى در امور دين و دنياست» [1] بايد از شئون زير برخوردار باشد:

1. مرجعيت دينى؛ شيعه مرجعيت دينى را حق على (ع) و يازده فرزندش مى‌داند، چون عصمت و علم به كتاب و سنت پيامبر (ص) به طور كامل در انحصار آن بزرگواران است.

توضيح آنكه پيامبر در طى دوران بيست و سه ساله رسالت خويش بنا به عواملى- از قبيل عدم آگاهى جامعه، بروز جنگهاى طولانى و فراوان، محدوديت زمانى و فراهم نشدن زمينه و شرايط زمانى براى بيان همه احكام- پاره‌اى از احكام و معارف قرآن را براى مردم بيان نفرموده، از اين رو ضرورى بود كه كارشناسان الهى را به مردم معرفى نمايد، تا پس از وى احكام و معارف ناگفته را بيان كنند و سيره پيامبر (ص) را تداوم بخشند. [2] بنابر اين مرجعيت دينى ائمه اطهار (ع) پس از پيامبر (ص)، امرى ضرورى است تا رسالت پيامبر (ص) به نقطه اكمال خود برسد.

2. قضاوت و داورى؛ قضاوت و داورى يك شأن و منصب الهى است، زيرا حكم به عدل است و اين شأن از سوى خداوند به پيامبر (ص) تفويض شده است. [3]

اين منصب پس از پيامبر (ص) به جانشين و جانشينان او واگذار شده است. شأن قضاوت و داورى شايسته امامى است كه مانند پيامبر (ص) به حق و عدل داورى كند؛ و روشن است كسى به حق و عدل داورى مى‌كند كه خود عدالت مجسم باشد و آن، نمى‌تواند كسى جز على (ع) باشد كه در محراب عبادت به سبب شدت عدلش كشته شد. [4] پيامبر داناترين و بهترين فرد براى قضاوت و داورى را على (ع) دانست و فرمود: «اقَضَاكُم عَلىٌ»؛ و شكى نيست كه قضاوت نيازمند علم كامل و همه جانبه است و على (ع) چنين بود. [5]

اما ديگران در قضاوت‌هاى خود خطا مى‌كردند و على (ع) آنها را به اشتباهشان آگاه مى‌كرد. از

[1] . علامه حلى، الفين، ص 2؛ جعفر، سبحانى، الهيات، ج 2، ص 510

[2] . امامت و رهبرى، ص 51

[3] . ر. ك: سوره نساء (4)، آيه 65

[4] . نهج البلاغه، كلمات قصار، ص 1137

[5] . گوهر مراد، ص 551