امام على عليه السلام فريب خوردند و امام را به پذيرفتن حكميّت و پس از آن تعيين حَكَم مجبور كردند ولى كمى بعد متوجه شدند كه فريب خورده‌اند و از امام خواستند كه قرارداد حكميت را نديده بگيرد، و بعد هم حكميّت و تعيين حَكَم را گناه شمردند و خود از آن توبه كردند و از امام عليه السلام هم خواستند كه توبه كند و وقتى امام عقيده آنان را نپذيرفتند، آن حضرت را كافر شمردند و گروهى عليه امام تشكيل دادند كه به خوارج معروف گشت. [1]

بدين ترتيب خوارج شكل گرفتند. آنان ابتدا فقط يك گروه صرفاً سياسى عليه حكومت بودند كه همه همّ و توان خود را صرف مبارزه با معاويه و حكام اموى و مروانى مى‌كردند و به عنوان يك فرقه كلامى و داراى عقايد خاص مطرح نبودند. محور و مشخصه آنان كافر شمردن قائلان به تحكيم و اظهار تبرى از امام على (ع) و عثمان بود ولى به مرور زمان عقايد آنان شكل مشخص‌ترى به خود گرفت و كم كم به صورت يك فرقه كلامى و فقهى هم مطرح شدند. [2]

اسامى خوارج: خوارج در تاريخ به چند نام مشهور شدند. از آن جهت كه بر امام على عليه السلام خروج كردند، »خوارج» نام گرفتند و از آن جهت كه شعارشان «لا حكم الّا لِلّه» بود، »مُحكِّمه» لقب گرفتند و از آن رو كه بعد از بازگشت از صفين در «حروراء» اجتماع كردند به »حروريّه» مشهور شدند و چون مدعى بودند كه خود را در راه طاعت خدا در قبال بهشت فروخته‌اند به »شراة: فروشندگان» خوانده شدند.

فرقه‌هاى خوارج: خوارج در گذر زمان به گروههاى مختلفى منشعب شدند كه‌

[1] - ر. ك. اعيان الشيعه، ج 1، ص 512-514

[2] - بحوث فى الملل و النحل، ج 5، ص 359