«حسين بن عبدالوهاب» از دانشمندان قرن پنجم هجرى مى‌نويسد:

هنگام رحلت حضرت رضا عليه السلام، ابوجعفر حدود هفت سال داشت؛ روى اين جهت در بغداد و ديگر شهرها بين مردم (در امر امامت) اختلاف افتاد. [1]

اين اختلاف نمودهاى مختلفى داشت كه به اجمال ذكر مى‌كنيم:

گروهها و نظرات‌

1- اكثريت شيعيان با توجه به شناختى كه نسبت به اصل موضوع امامت داشتند و آن را همچون مقام نبوّت، منصبى اعطايى از سوى خداوند مى‌دانستند و همچنين روايات و تصريحات فراوانى كه از پيامبر (ص) و ائمه اطهار عليهم السلام درباره تعداد جانشينان رسول خدا (ص) و نام و مشخصات آنان در دست داشتند، نسبت به اين پديده واكنش مثبت نشان داده، به امامت حضرت جواد (ع) گردن نهادند.

اينان معتقد بودند امام جواد عليه السلام همچون پدر واجداد بزرگوارش، از تمامى شرايط و ويژگيهاى امامت برخوردار است و شرايط سنّى هيچ تأثيرى در اين موضوع ندارد.

على بن جعفر، عموى پدر آن حضرت با اين كه پيرمردى كهنسال و از علماى بزرگ بود و منزلتى والا داشت به اين سبب كه خداوند امام جواد عليه السلام را به امامت معين كرده بود او را با وجود خردسالى‌اش، احترام مى كرد و خود را ملزم به پيروى او مى دانست. [2]

2- گروهى ديگر هر چند در اصل مسأله امامت با اكثريّت همسو بودند و امام جواد (ع) را جانشين پدرش مى دانستند؛ ولى در صلاحيّتهاى امام (ع) نسبت به بعضى از شؤون امامت تا زمان بلوغ بحث داشتند. [3]

برخى مى‌گفتند: حضرت جواد (ع) هر چند پيش از بلوغ امام است؛ يعنى مقام جانشينى از پدر تنها از آن اوست، ولى در اين دوران، فاقد علم امامت است و چون به‌

[1] - عيون المعجزات، ص 119. در مورد مؤلف اين كتاب اختلاف است و سيّد مرتضى علم الهدى عليه الرحمة را نيز مؤلف آن ذكر كرده‌اند (ر. ك. زندگانى سياسى امام جواد (ع)، جعفر مرتضى العاملى، ص 27)

[2] - ر. ك - بحار الانوار، ج 50، ص 36

[3] - براى آگاهى از تفصيل اين اختلاف به كتاب «المقالات و الفرق» نوشتۀ «سعدبن عبدالله اشعرى قمى»، ص 96-99 رجوع كنيد