ولى برخى از عباسيان كه به عمق اهداف مأمون پى نبرده و فقط ظاهر جريانات را مى‌ديدند، بر اين تصميم خليفه خرده گرفته، گفتند:

مبادا اين تصميم خود را عملى سازى. زير بيم آن مى‌رود كه بدين وسيله حكومتى كه خداوند به ما بخشيده از دست برود و لباس عزّتى كه پروردگار بر قامت ما پوشانده از تن ما بيرون رود ... ما پيش از اين از سياستى كه با پدر او در پيش گرفتى بيمناك بوديم، ولى خداوند اين مشكل را حل كرد. بنابراين تو را به خدا سوگند، بپرهيز از اين كه دوباره غم ما را تازه كنى. از تصميم خود نسبت به «ابن الرضا» برگرد و دخترت را به همسرى يكى از خاندان عبّاسى كه صلاحيّت دارد، درآور! [1]

«مأمون» كه در پى‌گيرى اهدافش جدّى بود و در پشت سر اين اقدام به ظاهر ناخوشايند در ديد عبّاسيان، واقعيتهايى را مى‌ديد كه به سود و صلاح آنان بود و بقايشان را تضمين مى‌كرد، در پى پاسخگويى به منطق عباسيان برآمد و براى توجيه تصميم خود به برترى‌ها و برجستگيهاى علمى امام جواد (ع) اشاره كرد و زمينه را براى اجراى مقاصد خود فراهم ساخت.

جلسه مناظره‌

مأمون، در دوران امامت حضرت رضا عليه السلام با گردآورى دانشمندان و متكلّمان زبردست از فرقه‌ها و مسلكهاى مختلف و ترتيب مجالس بحث و مناظره، سعى مى‌كرد هر چند در يك مسأله امام عليه السلام را محكوم كند ولى بدان دست نيافت و در تمامى مناظرات، غلبه و بهره واقعى از آنِ امام رضا (ع) بود.

وى با آن كه از اعمال اين روش و سياست در دوران امام هشتم (ع) سودى نبرده بود و با آن كه مى‌دانست امام جواد (ع) از خاندانى است كه در روى زمين داناتر، پارساتر، كامل‌تر و با فضيلت‌تر از ايشان يافت نمى‌شود، در دوران آن حضرت نيز اين تجربه تلخ را تكرار كرد.

مأمون به عباسيان معترض به ازدواج آن حضرت با دخترش پيشنهاد برگزارى جلسه مناظره را داد و در اعمال اين سياست سعى مى‌كرد همچون گذشته نقش واسطه را ايفا كند. يعنى: از يك سو ديگران را تحريك و تشويق مى‌كرد تا امام (ع) را مورد پرسشهاى‌

[1] - بحار الانوار، ج 50، ص 74