درس شانزدهم: رهبرى تشكيلات شيعه‌

حساس ترين و در عين حال پيچيده‌ترين بخش زندگى سياسى امامان معصوم عليهم‌السلام را اداره تشكيلات شيعه تشكيل مى‌دهد. آن بزرگواران به عنوان جانشينان بحق رسول خدا (ص) رسالت پاسدارى از اسلام و تبيين و تفسير معارف آن را بر عهده داشتند. از اين رو با محدوديتهايى از جانب حاكمان جور و دستگاه خلافت بنى‌اميه و بنى‌عباس روبرو مى‌شدند و ناگزير بودند رسالت الهى خود را بيشتر به صورت پنهانى انجام داده و پيروان خود و تشكيلات عظيم شيعه را مخفيانه رهبرى كنند.

شيعه در طول تاريخ خود تا زمان امام جواد عليه السلام فراز و نشيبهاى زيادى را پشت سر گذاشت، امّا على رغم وجود جوّ فشار و اختناق، انديشه شيعى گسترش يافت و جمع اندك آنان پس از رحلت پيامبر (ص)، روز به روز افزون شد؛ به گونه‌اى كه نه تنها از نظر تعداد گسترش چشمگيرى يافت و در بسيارى از مناطق كشور اسلامى حضور داشت بلكه از زمان موسى بن جعفر (ع) حتى در دستگاه حكومت نيز تا حد وزارت نفوذ كرد.

مأمون كه به قدرت و نفوذ شيعيان پى برده بود سياست پدران خود مبنى بر فشار بر شيعه و رهبران آن را كنار گذاشت و با طرح ولايتعهدى امام هشتم (ع) و احضار آن حضرت به مركز خلافت، درصدد كنترل بيشتر امام (ع) و جلوگيرى از گسترش تشيع برآمد؛ ولى تلاشهاى مأمون نتوانست مانع رشد و نفوذ شيعيان گردد تا جايى كه موجب هراس نظام حاكم شد و در نتيجه آن حضرت را به شهادت رساند.

تشيع در دوران امام جواد (ع)

تشكيلات شيعه در زمان امام جواد (ع) عظمت و نفوذ چشمگيرى يافت. هر چند سن‌