آن حضرت در سراسر سرزمينهاى اسلامى نمايندگانى داشت كه پاسخگوى سؤالات دينى شيعيان بودند و وجوهات شرعى آنان را به امام (ع) مى‌رساندند. از بررسى شواهدى كه در اين باره، در زندگانى امام جواد عليه السلام است استفاده مى‌شود كه آن حضرت در شهرهاى اهواز، همدان، سيستان، رى، بصره، واسط، بغداد، كوفه و قم نمايندگانى داشته است. در اينجا به ذكر سه مورد آن مى‌پردازيم.

«ابراهيم بن محمد همدانى» [1] يكى از نمايندگان آن حضرت در منطقه همدان بود كه امام جواد عليه السلام در نامه‌اى به او نوشت: (در آن منطقه) وكيلى جز تو ندارم و به دوستانمان در همدان نوشته‌ام كه از تو اطاعت كنند. [2]

«صفوان بن يحيى» از اصحاب بزرگوار امام كاظم، امام رضا و امام جواد عليهم السلام و وكيل پيشواى نهم بود. [3] شيعيان وجوه شرعى خود را به او مى‌دادند تا تحويل امام دهد. «معمربن خلّاد» مى‌گويد:

غله‌هايى را كه «اسماعيل بن خطاب» وصيت كرده بود كه به «صفوان بن يحيى» داده شود خدمت امام جواد (ع) بردم. آن حضرت فرمود: خداوند «اسماعيل بن خطاب و صفوان را رحمت كند؛ زيرا آنان در حزب پدران من هستند و هر كس در حزب ما باشد خداوند او را در بهشت مأوى مى‌دهد».

صفوان در سال 210 هجرى به دار باقى شتافت و امام جواد (ع) براى او حنوط و كفن فرستاد و به اسماعيل بن موسى بن جعفر (ع) فرمود تا بر او نماز گزارد. [4]

«على بن مهزيار اهوازى» شخصى جليل القدر، مورد اعتماد و از وكلاى امام جواد عليه السلام بود. اين صحابىِ گرانقدر امام سى و سه كتاب در مسائل اسلامى به رشته تحرير درآورد و پاسخگوى شيعيان بود. او بيشتر سؤالات را از طريق نامه مى‌پرسيد و نيز اطلاعات لازم را به آن حضرت مى‌رساند. نامه‌هاى زيادى بين او و امام (ع) مبادله‌

[1] - براى اطلاع بيشتر به درس نوزدهم مراجعه كنيد

[2] - ر. ك - بحار، ج 50، ص 109

[3] - الامام الجواد، قزوينى، ص 197

[4] - مسندالامام الجواد، ص 137