4- كشاورزى:

شرايط زندگى امامان (ع) گوناگون بود. آن بزرگواران علاوه بر تلاشهاى فرهنگى و سياسى، زمانى كه فرصتى دست مى‌داد به كار و تلاشى مى‌پرداختند ومعمولًا زراعت باغ داشتند. ولى درآمد آن را كمتر خود به مصرف مى‌رساندند بلكه در راه اعتلاى مكتب خرج مى‌كردند.

امام جواد عليه السلام نيز مانند پدران گرامى اش در مدينه در زمينها و باغستانهايى كه از امام كاظم (ع) مانده بود زراعت و باغدارى مى‌كرد و درآمد آن را صرف مشكلات شيعيان مى‌نمود و به آنان مى‌آموخت كه بايد دنيا را براى آخرت خواست و مال را در راه خدا انفاق كرد. [1]

آن حضرت از اين راه زندگى برخى از شيعيان را سامان مى‌بخشيد و زمينه كار را براى آنان فراهم مى‌كرد كه به يك نمونه آن اشاره مى‌كنيم.

يكى از سادات مدينه خواهان ازدواج با كنيزى بود امّا قدرت مالى نداشت. از اين رو خدمت امام جواد عليه السلام رسيد و وضعيت خود را بيان كرد. روز ديگر خبردار شد كه آن كنيز را شخصى خريده است لذا با حالتى گرفته و مضطرب خدمت امام (ع) رسيد.

آن حضرت به او فرمود: بيا تا با هم براى گردش به باغى كه در حوالى دارم برويم بلكه غم از دل تو بيرون رود. چون به باغ رسيدند، حضرت او را به خانه‌اى كه در باغ بود برد.

چشم سيد در آنجا به دختر زيبايى افتاد از اين رو براى اين كه به گناه نيفتد صورت خود را برگرداند. امام (ع) فرمود: من او را به تو محرم كردم. اين خانه و احتياجات زندگى تو را فراهم نمودم و اين باغ را نيز به تو بخشيدم. [2]

5- نذر و وصيت:

از جمله درآمدهاى امامان عليهم السلام نذوراتى بود كه شيعيان علاوه بر پرداخت وجوه‌

[1] - تحليلى از زندگانى و دوران امام محمد تقى (ع)، ص 481-482

[2] - معاجز الولايه، ص 376-377