خلاصه‌

امام جواد عليه السلام در دوران امامت خويش رهبرى تشكيلات شيعه را برعهده داشت. در آن زمان شيعيان گسترش و نفوذ چشم گيرى يافته بودند و در بيشتر مناطق كشور اسلامى حضور داشتندو حتى تعدادى از آنان به اشاره رهنمود امامان عليهم السلام در درون حكومت نفوذ كرده بودند. مناطق شرقى و مركزى ايران مانند خراسان، طبرستان، رى و قم مركز ثقل شيعيان بود و امام جواد عليه السلام نيز براى اداره اين تشكيلات وسيع وكلايى را در مناطق مختلف داشتند و به واسطه آنان شيعيان را هدايت و اداره مى‌كردند واز اخبار شيعيان مطلع مى‌شدند.

منابع مالى امام براى اداره شيعيان مختلف بود. «خمس» مهمترين منبع مالى امامان عليهم السلام بود. نمايندگان امام خمس اموال را جمع آورى كرده و به حضور امام ارسال مى‌داشتند و يا طبق اوامر ايشان مصرف مى‌كردند.

موقوفات امامان پيشين كه تولّى آنها در اختيار امام بود، از ديگر منابع تأمين مالى به حساب مى‌آمد. امام اين موقوفات را به افرادى مى‌سپردند. تا عايدات آن را جمع آورى كرده و براى امام ارسال دارند.

سهمى كه از بيت المال عمومى به امام تعلق مى‌گرفت با توجه به ارتباط نسبى امام و خليفه- امام داماد خليفه بود- قابل توجه بود و امام از آن براى پيشبرد اهداف عاليه خود استفاده مى‌كرد.

بعضى از شيعيان نيز اموالى را وقف مى‌كردند و يا ميراث خود را به امام مى‌دادند تا براى اداره شيعيان مصرف كند و امام عليه السلام با امكانات جمع آورى شده از راههاى فوق حوائج شيعيان نيازمند را برآورده كرده و جامعه شيعى را اداره مى‌كرد.

پرسش‌

1- دو نفر از محدثان كوفه را كه به مصر هجرت كردند نام ببريد.

2- سابقه تشيع ايرانيان به چه زمانى برمى‌گردد و چه عاملى باعث گسترش تشيع در ايران گرديد؟

3- كدام سيد علوى در زمان امام جواد (ع) در خراسان قيام كرد و سرانجام قيام وى چه بود؟

4- منابع مالى تشكيلات شيعه در زمان امام جواد (ع) را نام ببريد.