و كارش رونق گرفت. (1)

مقارن با شورش نصر، موصل نيز صحنه درگيرى ميان «نزاريّه» و «يمانيّه» بود كه على بن حسن همدانى مأمور فرونشاندن فتنه آنان شد. (2)

قيام «ابن طباطبا»

محمّد بن ابراهيم معروف به «ابن طباطبا» كه از نواده‌هاى امام مجتبى‌ (ع) بود، در سال 199 هجرى در كوفه قيام‌كرد و مردم را به «الرّضامن‌آل محمّد» (3) و عمل به كتاب خدا و سنت پيامبر (ص) فرا خواند. مردم كوفه دعوت او را پذيرفته و گروه زيادى به گردش جمع شدند.

يكى از كسانى كه براى پيشبرد نهضت «ابن طباطبا» بسيار فعّاليّت مى‌كرد و مسؤوليت امور نظامى او را بر عهده داشت «سرىّ بن منصور» معروف به «ابوالسّرايا» بود. وى پيش از آن از نيروهاى برجسته و فرماندهان زبده «هرثمه» بود كه به علت بروز يك سلسله اختلافات از او جدا شد و با «ابن طباطبا» بيعت كرد.

حسن بن سهل، زهير بن مسيّب را با ده هزار نيرو براى سركوبى «ابن طباطبا» فرستاد، ولى زهير شكست خورد و همه امكانات و تجهيزاتش به دست لشكريان كوفه افتاد.

ابن طباطبا با گذشت كمتر از يك ماه از آغاز قيامش بطور ناگهانى درگذشت و به عقيده بعضى از مورّخان، ابوالسّرايا به منظور خالى‌كردن ميدان براى‌خود او را مسموم‌كرد. (4)

نهضت ابوالسّرايا

ابوالسّرايا پس از مرگ ابن طباطبا نهضت او را رهبرى كرد و با نيروهاى حكومت

-----------------------------‌

(1) - ر. ك: كامل، ابن اثير، ج 6، ص 297 و 308 و تاريخ ابن خلدون، ج 3، ص 241

(2) - همان، ص 300-301

(3) - بيشتر علويانى كه بر ضدّ خلفاى وقت قيام مى‌كردند در مرحلۀ نخست، مردم را به سوى خود دعوت نمى‌كردند، بلكه دعوت خودرا براى يك نفر از خاندان پيامبر (ص) كه در علم، تقوا و شجاعت، مرضىّ و مورد پسند همگان بود شكل مى‌دادند. البته موارد استثنايى هم - مثل نفس زكيّه و برخى ديگر - وجود داشت كه از همان آغاز مردم را به سوى خود مى‌خواندند

(4) - ر. ك: كامل ابن اثير، ج 6، ص 305