نام پيشواى هشتم «على»، كنيه‌اش «ابوالحسن» و القابش عبارت است از: «رضا»، «صابر»، «زكىّ»، «ولىّ»، «وفىّ»، «صدّيق»، «رضىّ»، «فاضل»، «سراج اللَّه»، «نورالهُدى‌»، «قرّة عين المؤمنين» و غيراينها [1]؛ ولى مشهورتر از همه «رضا» است.

درباره لقب «رضا» از دو جهت بين مورخان و محدثان اختلاف است:

1- از اين جهت كه چرا آن حضرت بدين لقب ناميده شده است. در اين ارتباط چند قول ذكر شده است:

الف- بدان جهت كه امام (ع) در آسمان مرضىّ خدا و در زمين، پسنديده رسول خدا (ص) و امامان پس از آن حضرت است.

ب- بدين جهت كه موافقان و مخالفان نسبت به آن گرامى اتفاق نظر داشتند و از امامتش خشنود بودند.

ج- از آن رو كه مأمون از ولايتعهدى‌اش خشنود گشت. [2]

2- از اين جهت كه اين لقب از ناحيه چه كسى به امام (ع) داده شده است؟

از بعضى منابع استفاده مى‌شود كه اين لقب را مأمون به امام رضا (ع) داده است. [3] وى براى از ميان برداشتن علويان كه مردم رابه «الرّضا من آل محمّد (ص)» دعوت مى‌كردند دستور داد به پيشواى هشتم «رضا» بگويند تا شعار علويان را بر آن حضرت تطبيق دهد و به علويان بنماياند كه اينك با ولايتعهدى آن گرامى خواسته شما تحقق يافته است و آن كسى را كه شما مى‌خواستيد، من بر مسند كار آورده و در صدد واگذارى خلافت به او هستم.

اين نظر هر چند ممكن است از نظر تاريخى درست باشد و مأمون نخستين كسى باشد كه باانگيزه‌هاى سياسى‌امام (ع) را «رضا» ناميده‌است؛ ولى از نظر روايات مردود است. احاديث بيانگر اين است كه لقب «رضا» از سوى خدا، پيامبر (ص) و حضرت موسى بن جعفر (ع) به پيشواى هشتم داده شده است. احمد بن محمد بن ابونصر بزنطى مى‌گويد: به امام جواد (ع) عرض كردم: گروهى از مخالفان شما مى‌پندارند كه مأمون لقب‌

[1] - ر. ك: الفصول المهمّة، ص 244 و مناقب، ج 4، ص 366

[2] - ر. ك: مناقب، ج 4، ص 367 و بحارالانوار، ج 46، ص 10

[3] - ر. ك: الفخرى، ص 217؛ البداية و النهاية، ج 10، ص 258 و كامل، ابن اثير، ج 6، ص 326