مخلصانه با به شهادت رسيدن بيشتر افراد به انجام رسيد. «1»

ارزيابى قيام‌

قيام توابين يك قيام شيعى محض بود. آنان از معتقدان به اهل بيت و محبان و شيعيان على (ع) بودند ونسبت به كربلا در خود «احساس گناه» شديدى مى‌كردند و خود را مقصر مى‌شمردند و به دنبال توبه و جبران تقصير بودند. در سخنان آنان مكرر خونخواهى امام حسين و كشتن قاتلان آن حضرت يا كشته شدن در اين راه به عنوان تنها هدف بيان مى‌شد.

قيام آنان، يك قيام سياسى براى بدست آوردن حكومت نبود، بدين جهت آنان سياسى كارى نيز نمى‌كردند. مختار آنان را به صبر و تحمل و تعويض فرماندهى دعوت كرد ولى آنان سليمان را به خاطر صحابى، مقدس، پارسا و با سابقه بودن ترجيح دادند و پيشنهاد مختار را رد كردند.

زبيريان خواستار اتحاد با آنان عليه شاميان بودند ولى آنان چون زبيريان را بر حق نمى‌دانستند و هدف آنان رسيدن به حكومت مى‌دانستند نه خونخواهى فرزند پيامبر، بدين جهت با آنان متحد نشدند.

پسيشنهاد اتحاد زُفر بن حارث حاكم قرقيسا را نيز رد كردند و با الهام از آيه 54 بقره مى‌خواستند با انداختن خويش در كوره جنگ، خود را خالص و پاك كنند و با شمشيرهاى آخته بر قاتلان امام حسين (ع) هجوم برند تا توبه‌شان محقق شود. آنان از انبوه سپاه ابن زياد مطلع بودند و مى‌دانستند تعدادشان در مقايسه با آن سپاه، بسيار اندك است ولى هيچ يك از اين مطالب آنان را از هدفشان باز نداشت.

در عصرگاهان روز سوم كه آثار شكست قطعى نمايان شده بود، عبدالله بن عزيز كنانى فرزند صغيرش را به كنانه شام سپرد تا او رابه كوفه بازگردانند و پيشنهاد امان آنان را رد كرد و جنگيد تا شهيد شد.